чулле - Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

Н.И. Ашмарин. Чăваш сăмахĕсен кĕнеки. Проф. Н.И. Ашмарин хатĕрленĕ 17 кĕнекерен тăракан чăваш сăмахĕсен пуххи.
Электронлӑ версине тума хутшӑннӑ: Алина Иванова, Михаил Саркӑмӑл, Николай Плотников, Иван Иванов, ...

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

чулле

чолла, назв. игры. Якейк. Чолла теминчейĕн те вылляма йорать. Сăмахран калас, воник чолпа иккĕн вылляс полсан, кашни олтшар чол, виççĕн вылляс тĕк — тăватшар чол полать. Чолсене уçа илеç те çӳлелле прахаç, чолсам ӳкиччен ал тӳртне çӳлелле тытаççĕ. Ал тӳрт çине ларнă чолсене калях çӳлелле прахаç те, уç топань çине ӳкереççĕ, уç топанне минче чол кĕрет, çан чол чол тытрăм теççĕ. Хайпăр хăй тӳпине тытмасан. Çан чол суххари кивçене кĕтĕн, теççĕ. Вылляса ăвăнсассăн прахаççĕ. Эп сана пасăр вăтăр пилĕк çуххари кивçене кĕтĕм, халь эс мана пилĕк суххари кивçене кĕтĕн. Ib. Чолла çирĕм чолпа та вылляма йорать. Ăна иккĕн, виççĕн, тăваттăн, воннăн та вылляççĕ (бросают камни вверх и ловят их). Ст. Чек. Чулла выляни. Пилĕк чулпа выляççĕ. Пĕр чулне çӳле ытса ярат, ăна тытат та, çав вăхăтрах чул илет: малтан пĕрер, унтан икшер, унтан пĕрре виççĕ, тепĕре пĕрне илеççĕ. Вара пурне те хурат çĕре те, хăшĕ тесе ыйтат тепĕринчен (унта иккĕн выляççи, виççĕн-и); лешĕ пĕр чулне кăтартат. Выляканĕ сулахай аллипе шитласа виçнĕ чухнехи пек тытат: пуç пӳрнине, вăталăх пӳрнине, вăталăх пӳрни çине шĕвĕр пӳрнине хурат. Кăтартнă чулне çӳле ярат, вăл аначчен пĕр чулне сулахай алли патне тĕртет, е виттĕр кăларат. Çапла пур чулне те кăларат. Тепĕре кăларма тытăнат, тепĕре кăларма тытăнсан пĕрре кăларсан, пĕр мая пулат, тепĕрне кăларсан икĕ мая. Çапла хисеплеççĕ: кам çĕнтерет, çавна çĕнейменни йăтат; вылянă чух, чула алла илнĕ чух çӳле ытнă чула тытаймасан, вăл çĕре ӳксен ку вăйă выляни хăрат, чулсем тепĕрин патне каяççĕ унăн пĕтсен е хăрсан, малтан выляканĕ çĕнĕрен вылят.