йӳнеçтер - Чăваш сăмахĕсен кĕнеки
Электронлӑ версине тума хутшӑннӑ: Алина Иванова, Михаил Саркӑмӑл, Николай Плотников, Иван Иванов, ...
Чăваш сăмахĕсен кĕнеки
понуд. ф. от гл. йӳнеç; обходиться, находить выход, сводить концы с концами; устраивать. Ст. Чек. Йӳнеçтер(ес), выйти из трудного положения. Собр. Сутас сутта пахана тăрат, илес тавара йӳнеçтер. Ib. Йӳн япала йӳнеçтерет, теç, Ib. Йӳнни йӳнеçтерет, теççĕ. (Послов). Ч.С. Анне: эй ачам, чĕрĕ пуç йӳнеçтерет! акă манăн кунта нимĕн те тумалла мар, терĕ. Орау. Илмелли япалана йӳнеçтерсе (дешевле) илме пар. Календ. 1910. Епле-те пулсан йӳнеçтерсе (устроив дела), халĕрех çĕр туянса юлма тăрăшас пулать. Хыпар № 1, 1906. Халăха мĕн-мĕн кирлине, йăл мĕн ĕмĕтленнине, унăн пурăнăçне мĕнле йӳнеçтермеллине пĕлесшĕн. Истор. Çитти çитмен улпутсем, нумайтарах ĕçлеттерсе, хăйсен пурăнăçне йӳнеçтерме тăрăшнă. О сохр. здор. Чăнах та атă-пушмак, сутăн илес пулсан, хакла ӳкет, çапах ăна йӳнеçтерме (справить) пулать. Альш. Ку çук çынни хăйĕн çукне йӳнеçтересшĕн шухăшлат: мĕнле йӳнеçтерес-ши ку çука? тет (думает о том, как бы выбиться из нищеты). СТИК. Шав йӳнеçтерес тесе тăрăшан. Все стараешься как-нибудь пробиться. Орау. Мĕлле-те-пулсан йӳнеçтерес пулать çав ĕнтĕ, мĕн тăвас, выçă вилес килмеçт. (Гов. относительно недостатка хлеба). Юрк. Ыттах çиме кирлĕ пулсан, илме укçи çук чух, пĕлекен çынсенчен кивçен илсе, йӳнеçтерме тăрăшат. Ib. Хăнче пулмасан, ют çынтан та пулін кивçен илсе, йӳнеçтерме тарăшат. Дик. леб. 30. Мĕн кирлине хăвăршăн хăвăр йӳнеçтерĕр. Янтик. Эрне çиме çитмес те, йӳнеçтерес пулать çапах (нужно вывернуться из положения), хырăма улталас çук (брюха не обманешь)! Сред. Юм. Мĕнле-те-пôлса йӳнеçтерĕпĕр-ха (как-нибудь обойдемся). N. Пур ĕçрен ытла кайăк тытса йӳнеçтерсе пурăннă (удовлетворяя свои главные потребности охотою). Шибач. Спаççипă сана мана йӳнеçтертĕн (доставил что-нибудь; у КС. — оправил меня).