ирĕксĕр - Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

Н.И. Ашмарин. Чăваш сăмахĕсен кĕнеки. Проф. Н.И. Ашмарин хатĕрленĕ 17 кĕнекерен тăракан чăваш сăмахĕсен пуххи.
Электронлӑ версине тума хутшӑннӑ: Алина Иванова, Михаил Саркӑмӑл, Николай Плотников, Иван Иванов, ...

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

ирĕксĕр

не имеющий свободы. Невольно. Насильно. Юрк. Хуняшшĕпе хунямăшĕ (свекор и свекровь) ирĕксĕр тӳссе пурăнаççĕ. Юрк. Ачам-пăчамсене нимĕнпе тăраптарма, ыйткалама яла(?) ярас килиест. Ирĕксĕрех хуйхăрса ĕçетĕп. Орау. Ирĕксĕр (через силу) ан çӳре, эсĕ апла пушшех пулăн (хуже расхвораешься). † Ирех тăтăм ирĕксĕр, пите çурăм сопĕнсĕр (scr. Сопеньсĕр = сопăньсăр). Эп ирĕкле каймарăм, атте пачĕ ирĕксĕр. Чураль-к. Ясар, ясар, тиеççĕ — ирĕкçĕр ясар пулмалла; хĕрĕсене чармаççĕ: каç выртма та чĕнеççĕ, ир хăратса параççĕ. N. Мĕн тăвас тен (=тетĕн), ирĕксĕрех каяс пулать. Что поделаешь, поневоле приходится итти. N. Ирĕксĕрех пăрахăн! И не хочешь, да бросишь! Юрк. Эпĕ сана мĕнле сăмахпа вăрçмаллине пĕлетĕп-çке те, анчах вăл сăмаха каламасăр ирĕксĕр чăтатăп... тет. Ал. Цв. 13. Кĕçĕн хĕрĕ хĕрлĕ чечеке ирĕксĕр илнĕ пекех илсе, ашшĕ аллисене чуптăва, чуптăва, вĕри куççулĕпе ерет. Юрк. Вăсем патне çав пупсем пек ирĕксĕр пырса кĕрсен, тин чĕнĕç. Жиш. свят. Апр. Манăн чĕлхем ирĕксĕрех ĕлĕк хама савăнтаракан ирсĕр юрăсене юрласшăнччĕ. || Естественно, т.-е. конечно. Юрк. Вĕсене (эти земли) ака пуçласан, ирĕксĕрех пурăнăçе (их жизнь) малалла кая пуçланă. || Сред. Юм. Ирĕксĕртерех çӳрет. Сывмартарах çын килте ĕçлекен çôк пирки хăй ĕçлеме çӳресен, калаççĕ. Шибач. Ирĕксĕртерех, не совсем здоровый. Орау. Чирĕ-чĕрĕне аптăрарăмха; çӳрекелессе çӳрекелетĕп те, ирĕксĕртррех янчах çав.