авалтанпа
(авалтан)
издавна, исстари
издревле книжн.
мĕн авалтанпа — испокон веков
авалтанпа килекен тăванлăх — древнее родство
авалтанпа юлнă йăла — обычай, идущий издревле
чăвашсем авалтанпа Атăл çинче пурăнаççĕ — чуваши исстари живут на Волге
авалтан
то же, что авалтанпа
авалтанпа
(авалданба), vox praeced. particula sexti casus instructa, авалтан с прибавл. афф. тв. пад., iam indе antiquitus (h. e. usque ad hoc tempus), исстари и до сих пор, издавна и поныне. КС. Вăсем вăл çĕре авалтанпа акса тăраççĕ. Они засевают эту землю исстари. Ст. Чек. Вăсем авалтанпа тăнтăн пурăнаççĕ. Они исстари живут зажиточно.
ĕç-хĕл
(х'э̆л'), дело вообще. N. Ĕçĕр-хĕлĕр куталла пултăр. Пусть ваше дело идет вспять. Изванк. Турă ăна аван шухăш патăр, унăн ĕçне-хĕлне ӳсĕнтерсе пытăр. Сир. III, 20. Ахаль те санăн ĕç-хĕл нумай, мĕн пура-çука кирлĕ мар çĕртен пĕлесшĕн ан тăрăш. N. Ĕç-хĕл тĕллĕ (своевременно?) пулсан, ĕçкĕ-çикĕ те тĕллĕ пулĕ. Орау. Чипер пурнатни-ха? — Ĕçӳ-хĕлӳ ăнса пымаçть те пирĕн, пурнасси-пурнмасси çавăнтах. Как поживаешь?―Дела-то («твои», но в смысле «мои») не идут, так и всё житьишко тут. Толст. III—IV, 159. Вĕлерес пулать, анти ĕçĕ-хĕлĕ пĕтсе кăйтăр, тенĕ. Хыпар № 41, 1906. Анчах ку ĕç пит авалтанпа пыракан япала, унăн ĕçне-хĕлне, йĕркене тупасси пит хĕн. Букв. I ч. 1904. Аван та иккен нумай ĕçлĕ-хĕллĕ çулапала кĕр-кунне хыççăн имкелнĕ шăмă шакăсене кантарма. || Глагол (грамм. терм., неолог.)
издревле
авалтанпа.
столбовой
1. юпаллӑ (ҫухрӑм юписем лартса тухнă аслӑ ҫул); 2. перен. авалхи, тĕп; столбовые дворяне авалтанпа пыракан йăхлӑ дворянсем.
авал
в старину, в старое время, некогда, давно.
Др.- тюрк. ävväl (араб. ) сначала, прежде (ДТС, 76).
Производные формы: авалах (предыдушее слово, усиленное частицей -ах): вĕсем авалах пуян пурăннă. Они издавна жили богато; авалтан (исходный падеж предыдущего слова) издревле, с давних пор, исстари; авалтанпа (предыдущее слово с прибавлением аф. тв. пад.) исстари и до сих пор, издавна и поныне; авалтанпах то же самое речение с част. усиления -ах; авалтарах ранее нашей эпохи: (вăл масара авалтарах тăхар ял вилĕ пытарнă. На этом кладбише в старину хоронили умерших девяти деревень; авалхи древний, старинный; стародавний (Ашм. Сл. IА, 38-40).
См. Радл. Сл. I, 638, 671, 941; Егоров ЭСЧЯ, 19; Räsänen ЕWb., 32а.
Çавăн пекех пăхăр:
авалах авалкки аваллăх авалтан « авалтанпа » авалтанпах авалтарах авалхи авалхилле аван