Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

йӳçенкĕ

1.
кисловатый
с кислинкой разг.
йӳçенкĕ шăршă — кисловатый запах

йӳçенкĕ

2.
с горчинкой разг.
горьковатый
йӳçенкĕ тутă — горьковатый вкус

йӳçенкĕ

3.
едкий
йӳçенкĕ тĕтĕм — едкий дым

йӳçенкĕ

4. перен.
унылый, кислый, вялый, скучный
йӳçенкĕ сăн-пит — кислое выражение лица

йӳçĕнчĕк

то же, что йӳçенкĕ

йӳçенчĕк

то же, что йӳçенкĕ

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

тутă

, тотă, (туды̆, тоды̆), сытый, сытный; сыто, сытно. Панклеи. Карчăк шу хĕрне пырчĕ те, тотă хырăмпа шу ĕçме тапраттĕр (на сытый желудок). N. Эпĕ халĕ тутă, лайăх пурăнатăп. Ст. Чек. Аллă тăххăрăшĕ тутă çулпа каяççĕ, чи кĕçĕнни, утмăлмăшĕ, Иван ятли, выçлăх çулпа каят (из сказки). || Вкус. Альш. Çăвар тути пит кайнă, епле ăçти çук чуп-тунă. Чăв. й. пур. 30°. Пĕрре пиçнĕ ашпа икшер яшка пĕçерттернĕ, пĕр яшкара ашне çинĕ, тепĕр яшкара: тути тухсан юрать, тесе, шăммине вĕреттернĕ. Собр. Сыпрăм-пăхрăм шерпет шыв, виçĕ кунсăр тути каймарĕ. Сборн. по мед. Чей çине, е сивĕтнĕ шыв çине тутăшăн лимон шывĕ е шур-çырли шывĕ хушма та юрать. Синъял. † Ĕçмен куркан тути çук, юрламан хĕрсен усси çук. Менча Ч. Аш тути кĕрсессĕн (= пиçсессĕн. КС.). См. така чӳкĕ. N. Тути (вишни) йӳçенкĕ тути калать. О сохр. здор. Çавăнпа пирĕн шăммисене вĕретес пулать; вĕсенчен чăнах та яшка çине тутă тухать. Юрк. Тутине пĕлсе çиекен çын, теççĕ. Ст. Чек. Аша тутă кĕнĕ (немного протухло); кунăн шăрши капла та, тути епле-ши? Изамб. Т. Тутине пĕлсе ĕçес-ха. Надо пить так, чтобы узнать вкус. Хора-к. Пĕрне (= пĕр хĕрне) исе каятпăр, теппĕрне пăхса хăваратпăр, тути тутлă пулсассăн, виç контанах килĕпĕр; тути юçĕ полсассăн, виçĕ çолтан та килмĕпĕр. Баран. 133. Минералĕ (упомянутый) шывра ирĕлет те, шывĕнчен çав минерал шăрши кĕрекен пулать; тути те çав тутах калать. N. Муççи, чĕлĕмĕн мĕн тути пур? N. Выльăхсем апат тутине илчĕç. Сред. Юм. Тутине сисрĕ, узнал, что хорошо или нет. Çутт. 49. Çĕнĕ пурăнăç тутине те эпĕ Хĕрлĕ çарта анчах илтĕм. || Полный. ХЛБ. Кирек камăн та вăрлăх валли епле те пулсан аван, таса, тутă тырă суйлас пулать. Изамб. Т. Капан тунă чухне вăта çĕрне нуммай хурсассăн, капан тутă пулат (в середине много снопов). || Сытость. Чув. календ. 1911. Хăш-хăш апат выльăха тутă тытать, хăшĕ тутă тытмасть. См. вăрах. N. Тутта сисни. ПВЧ 126. Унтан кĕçĕн вăта пус пур, хырăм пĕр тутти çав пулмĕ-ши? Регули 426. Пĕр ластăк сĕт тутине кĕрет.

тăпăрслан

створаживаться, скиснуть. Тюрл. Йӳçенкĕ кăна тăпăрсланать сĕт.

йӳçенк

(jӳз'эҥк), то же, что йӳçек. Сред. Юм. Йӳçенк (= йӳçенкĕ) тута кĕнĕ. Начало киснуть.

йӳçенкĕ

(jӳз'эҥ'_гэ̆), кисловатый. Букв. 1904,27. Тути йӳçенкĕ калать. « На вкус она (вишня) кисловата. || Квас. СПВВ. Йӳçĕ, йӳçенкĕ, квас.

йӳçĕнкĕ

то же, что йӳçенкĕ. Календ. 1906. Шултăра караса ăвăс сахалтарах каять, тата пылĕ те йӳçĕнкĕсĕр (без горечи) пулать. Описка?

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

горечь

ж. 1. (что-л. горькое) йӳçĕ, йӳçек, йӳçенкĕ; горечь полыни армути йӳççи; горечь дыма тĕтĕм йӳçекĕ; 2. (тяжёлое чувство) йывăр туйăм, асап; горечь одиночества пĕчченлĕх асапĕ.

Чăваш чĕлхин çĕнĕлĕх словарĕ

кăвасак

п.п. Йӳçĕ тутă; йӳçек, йӳçенкĕ. Паян та атом кăвасакĕ яппун çыннин тути çинче. А.Воробьев, 1963, 14 с. Юлаканнисен вара чунра кăвасак пурах, театра тĕпчекене çухататпăр. Х-р, 24.09.1996, 4 с.

Çавăн пекех пăхăр: