Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

парсак

диал.
то же, что патрак

патрак

непрочный, ломкий, хрупкий
патрак йывăç — ломкое дерево
типĕ туратсем патрак пулаççĕ — сухие ветки очень хрупкие

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

патрак

1.
ломкий, хрупкий

патрак

2.
кон...лечик

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

Патăрьяль

назв. сел. Сёт-к. † Патăрьяль пак патрак мар, оммоççи пак çатрак мар.

патрак

хрупкий, ломкий. N. Патрак йывăçран çуна тупань аваймăн. ЧП. Хытта юлнă анасен ути патрак çулмашкăн. СПВВ. ГЕ. Патрак тесе йăвăçа калаççĕ: тата часах татăлакан япалана та калаççĕ. Зап. ВНО. Патрак = муртак, хрупкий. Ку çип пит муртак. СПВВ. КМ. Патрак = час татăлат. СПВВ. КЕ. Патрак — çыртсанах хуть тыткаласан та, таткаланса каякан япала: ăвăс хуппи, çирĕк хуппи. Сёт-к. † Патăрьяль пак патрак мар, оммоççи пак çатрак мар.

патрак

назв. растения. Ст. Чек. СПВВ. Патрак çĕр çинче ӳсет, çимели.

патрак

часть бирки, остающейся в руках у плательщика; при проверке уплаты (напр., хлеба) она прикладывалась к бирке. Г. А. Отрыв.

патрак

батрак.

пиçĕх

(-з'-), опалиться. А. Турх. Пиçен тăрри пиçĕхнĕ, кеçĕр хĕрсем хирĕçнĕ. Шел. 139. Хăй пăшăхнă, пиçĕхнĕ, çамки тăрăх тар юхать. || Стать прочным, гибким. Орау. Пушăт пиçĕхнĕ (стало как ремень), çăпата тума аван. Хурамал. Чĕрĕ йывăçа касса пăрахсан, хĕвелпе пиçĕхет (çемçелет, авăнакан пулать, авсан та хуçăлмасть). Ходар. Хулăсем хай хĕлле шăнаççĕ, çавăнпа вара çав хулăсене пиçĕхсе выртма витене ăшă навус айне пăрахаççĕ. (Вирĕм). КС. Анчах ӳкернĕ пушăт патрак пулать, ăна пиçĕхме сакайне пăрахаççĕ, вара пушăт сĕткенĕ сарăхса ларса çирĕпленет. || Преть (о теле). Образовать как бы пролежины (о теле). Череп. Сред. Юм. Пĕчик ачасĕн шăкпа пĕç-хошши пиçĕхет, ăна çăкăр çинчи çăнăха хырса сапса тӳрлетеççĕ. Ст. Чек. Пиçĕхнĕ, перепрел (напр, промежность у ребенка). || Стать выносливым, получить навыки. Орау. Вăл ача ĕçре пиçĕхнĕ ĕнтĕ (= пурне те курнă) хăнк та тумаçть (ему нипочем), аван тарçă пулмалла. Сред. Юм. Пиçĕхнĕ, привык.

Айкки

nom. pr. fein. pag., лич. жен. языч. имя. Патрак.

Айтулă

nom. viri pag., личн. яз. имя мужч. (a v. arab. [араб сăмахĕ] aut a v. tat. aj et тулы (raensis et plenus?) Патрак.

Айтухан

nom. pr. viri pag., лич. имя язычника (a nomine tat [араб сăмахĕ] i. e. [араб сăмахĕ] mensis et [араб сăмахĕ] natus). Quidam Айтукан (Аjдуган) scribendum esse aiunt. Патрак.

Аливан

(Ал’иван), nom. pr. viri, лич. муж. имя. Орау., Патрак.

янраттар

понуд. ф. от гл. янрат. Шурăм-п. № 1. Хуран аякки патрак пулнă, çавăнпа, Йăван салтак çапсан, янраттарса катĕлчĕ (= катăлчĕ) карĕ.

муртак

мортак (мурдак, мордак), ломкий, хрупкий, дряблый. Стюх. Муртак, некрепкий, скоро рвущийся. Чертаг. Мôртак (парт-парт! хуçăлса анчах каять), хрупкий. Изамб. Т. Муртак тăла, муртак йывăç (некрепкое). Зап. ВНО. Муртак, патрак. Ib. Ку çип пит муртак. Сред. Юм, çип пит мôртакки лекнĕ (попались) пôлас, пит татлать. Ib. Мôртак çип = пит таллакан (= татăлакан) çип. Ст. Чек. Муртак йывăç = час хуçăлакан йывăç. Ib. Муртак тимĕр: кивелсен, çĕрсе тутăхсан, авсассăн час хуçăлсан, калаççĕ.

йăралан

копошиться, возиться; еле переваливаться (о походке). Сред. Юм. Тем йăраланать паян кунĕпе; кăлт ĕçе те ку таранччин пĕтермен. Ib. Ĕç тума тапăнсан, йăраланса аптрать вара («не скоро делает работу»). Толст. Вăл, йăраланса, ытти хуртсемпе пĕрле вĕллене кĕрсе кайрĕ (она). Упа 624°. Хайхи йăраланса чупса та каят. N. Çĕр çинче çĕрĕн-кусан йăраланса çӳре пуçланă. Тюрл. Йăраланса çӳрет («патрак, толстый, широкий низенький, ни малалла каймас; ноги коротки, вперед ходу нет»). Ib. Чох йăраланса çӳрет, питĕ самăр. Ст. Чек. Йăраланаймас = хăне хăй çĕклеймес. Еле-еле ходит (человек или животное, напр., от болезни либо от худобы). Орау. Кăпшанкă тавраш, вăл йăраланса çӳрекен-ччĕ, ку вĕлерес пек (чертовски быстро) чупать. Хыпар № 30, 1906. Чăркуççи çине ларса, полицейский кантурне çитичченех йăраланса пыма хушать. Ст. Чек. Начар лаша йăраланаймасăр çӳрет.

Епменей

(ошибка вм. Йелменей? См. у Магн. «Елменей»), личн. яз. имя мужч. Патрак.

Элмук

(Эл'мук), личн. яз. имя мужч. Патрак., Рысай.

Ептрук

(Эптрук), личн. яз. имя мужч. Патрак., Ялюха М.

Ертиван

личн. хр. имя мужч. Родион. Н. Седяк. || Яз. имя мужч. (чит. Э_рдиван). Ялюха М., Патрак.

Етремен

(Э_трэ_мэн'), личн. яз. имя мужч. Рекеев, Патрак. || Название урочища. || Альш. Етремен вăл пирĕн Сĕве юппи (залив) пулат. IЬ. Етремен вăл Сĕверен хăйĕнчен те сарлакарах, тарăнăшĕ те унăн Сĕве тарăнăшех. IЬ. Етремен хĕрри сăртлă вырăн, тĕме. Унта ĕлĕк «Етремен» ялĕ пулнă.

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

хрупкий

прил.
1. (син. ломкий; ант. прочный, крепкий) патрак, мăртăк, черчен, черченкĕ, çирĕп мар; хрупкое печенье патрак печени; стекло хрупко кĕленче çирĕп мар
2. (син. слабый, нежный) имшер, хавшак, начар; хрупкое телосожение имшер ӳт-пӳ

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

ломкий

патрак, патӑрка, муртак, пит час ванакан (япала).

непрочный

тĕрексӗр, халтӑркка, ҫирӗп мар, патрак.

рваться

рвусь несов. 1. татӑл (ҫип), чӗрӗл, ҫурӑл, ҫӗтӗл; 2. туртӑн, мӗн те пулин тӑвасшӑн ҫун, тӗмсӗл, ӑнтӑл; легко рвущийся (непрочный) патарка, йӑшӑк, патрак.

хрупкий

1. патрак, муртак, час ванакан; 2. перен. пит ачаш, черчен (ача).

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

висмут

м. висмут (1. хими элеменчĕ — çутă кĕрен тĕслĕ патрак металл; 2. çав элемент хутăшĕсенчен тунă эмел).

ломкий

прил. 1. (хрупкий) патрак, мăртăк, черчен; ломкое дерево патрак йывăç; ломкая вещь черчен япала; 2. (о голосе) улшăнакан, тытăнчăклă; ломкий голос тытăнчăклă сасă.

марганец

м. марганец (хими элеменчĕ, шурă патрак металл).

негибкий

прил. 1. авăнман, патрак, пиçĕ мар; негибкие ветви патрак туратсем; 2. перен. кăнттам; негибкии язык кăнттам чĕлхе; 3. перен. (неспособный быстро применяться к условиям) çаврăнăçусăр, ăстайсăр, пултарусăр; негибкии организатор çаврăнăçусăр организатор.

непрочный

прил. тĕрексĕр, çирĕп мар, патрак, черчен; (о мехе) йăшăк; (о волокне) йăштăркка; 2. перен. хавшак çирĕп мар; непрочная дружба çирĕп мар туслăх.

песочный

прил. 1. хăйăр; песочные часы хăйăр сехет; 2. (о цвете) хăйăр тĕслĕ; 3. кул. патрак, тăпăркка; песочное печенье тăпăркка печени.

хрупкий

прил. 1. (ломкий, непрочный) патрак, мăртăк, черчен; 2. (болезненный) хавшак, имшеркке, имшер; 3. (нежный, тонкий) çинсе, черчен, çепĕç, ачаш; хрупкий цветок çепĕç чечек.

Федотовăн «Тĕне кĕмен чăвашсен ячĕсем» словарĕ

Элменей

(ошибка вм. Йелменей ? См. у Магн. "Елменей"), яз. и. м. Патрак. (Ашм. Сл. III, 13): Элмен + -ей. См. Элмен.

Элмук

яз. и. м. Патрак., Рысайк. (Ашм. Сл. III, 13): Эл + -мук.

Эптрук

яз. и. м. Патрак., Ялюха М. (Ашм. Сл. III, 22).

Çавăн пекех пăхăр: