Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

сăрхăн

1.
сочиться, просачиваться, протекать, проникать
пробиваться
хуçнă туратран сĕткен сăрхăнать — из сломанной ветки сочится сок
бинт витĕр юн сăрхăнать — сквозь бинт просачивается кровь
сăрхăнса кĕр — проникать
пӳлĕмĕ темле шăршă сăрхăнса кĕрет — в комнату проникает какой-то запах
сăрхăнса тух — выбиваться, пробиваться
чулсем айĕнчен çăлкуç сăрхăнса тухать — из-под камней пробивается родник

сăрхăн

2.
цедиться, процеживаться, фильтроваться
ăсла лайăх сăрхăнать — сусло хорошо процеживается

сăрхăн

3.
впитываться, всасываться
пропитываться
тăпрана нӳрĕк сахал сăрхăннă — почва недостаточно пропиталась влагой

сăрхăн

4.
течь, стекать, бежать, струиться
пит тăрăх тар сăрхăнса анать — по лицу стекает пот
йĕпе тумтиртен шыв сăрхăннă — с мокрой одежды стекала вода

сăрхăн

5.
протекать, пропускать влагу, давать течь
катка сăрхăнакан пулнă — кадка начала протекать
суран сăрхăнать — рана кровоточит

сăрхăн

6. перен.
таять, исчезать
уйăх ирхи тӳпере сăрхăнса çухалчĕ — месяц растаял в утреннем небе

сăхăн

I.
то же, что сăрхăн 3.
шыв тăпрана сăхăнса пĕтнĕ — вся вода впиталась в почву

сăрхăн

7. диал.
таять, худеть
лаша сăрхăннă — лошадь отощала

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

сăрăхăн

(-hы̆н), просачиваться, стекать, сочиться. Кан. Вăл çĕре сăрăхăнса кĕрекен шыва хăйĕнчен аяла ямасть. См. сăрхăн.

сăрхăн

(сы̆рhы̆н), стекать, сочиться, просачиваться, течь. Изамб. Т. Çĕвене ярсан, çĕве сăрхăнат. Если свернувшееся кислое молоко влить в мешок для получения творога, то вода стекает. Толст. Шыв пĕрер тумламăн сăрхăнса курка тулли пулсан... Хастарлăх З2. Утнăçем сăрхăнса тумласа пычĕ. Календ. 1906. Çĕнĕ чӳлмекре шыв пит час сăрхăнать. Ib. Тата кашни ял тавра, кашни кил тавра канав алтса çавăрас пулать, унта вара шыв йĕпе-сапа хыççăн сăрхăнса анать те, çĕр часах типсе каять. Кан. Çиелтен кăвакăн-симĕсĕн курăнакан çу майлă йăлтăртатса юхать, сăрхăнать. Ст. Чек. Шан сăрхăннă. Вода из чана или из кододы вся утекла. КС. Ăсла сархăнса юхать (вытекает понемногу, капая, не свободно, с трудом выделяясь из того материала, который положен в шан). Ib. Ала виттĕр сăра сăрхăнать (просачивается). Сред. Юм. Тăлана пôсса кӳртсен, шывĕ сăрхăнтăр тесе, патак çине авăрласа лартаççĕ. || Впитываться. Каша. Шыв çĕре сăрхăнат (впитывается). Вишн. 69. Çапла çăмăр шывĕ çĕре ӳксен, çав тĕрлĕ тăпра витĕр çĕр айнелле сăрхăнса анать. Сред. Юм. Ĕнер çунă çамăр тавна (давно) сăрхăнса пĕтнĕ. || Иссякать. N. Çырма сăрхăнса пĕтсе выртать (иссякает). || Исхудать. КС. Лаша сăрхăнчĕ (или: туртăнчĕ). Орау. Çак уйăхра пĕре сăрхăнас пулать ĕнтĕ (придется поработать до истощения). Ib. Ай-ай, çын сăрхăннă! Чир ахалех иртмест çав. N. Эсĕ пит сăрхăнса кайнă-çке. Мĕн пулнă сана.

сăрхăнтар

(-дар), понуд. ф. от сăрхăн; выцеживать, процеживать, осушить до последней капли. Якейк. Пусăк (мăн) пичкерен сăра сăрхантарсах ăсса килтĕм, орăх пĕр томлак та тохас çок. Ib. Корăс кăларсан, корăса сăрхăнтарма çакаççĕ (чтобы вытекла лишняя влага). Изамб. Т. Унтан ăна хутаçра сăрхăнтараççĕ (скисшееся молоко).

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

цедиться

1 и 2 л. не употр. несов. сăрхăн, сăрхăнса юх.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

впитаться

сов. сăрхăн, сăрхăнса кĕр; вода впиталась в землю шыва çĕр сăхса илнĕ.

всосаться

сов. 1. сăрхăн, сăрхăнса кĕр; вода всосалась в землю шыв çĕре сăрхăнса кĕнĕ; 2. (войти во что-л. вязкое) кĕрсе (е лакса) лар; лодка всосалась в илистое дно кимĕ юшкăна лакса ларчĕ.

исхудать

сов. хăвăрăлса кĕр, ырханланса (е хăрса, хухса, начарланса) кай, сăрхăн.

натечь

сов. юх, сăрхăн, юхса (е сăрхăнса) тул.

просочиться

сов. 1. сăрхăн, сăрăх, елке, сăрăхса (е сăрхăнса) тух (е кĕр) (шыв), тапса тух (тăр), 2. перен. разг. (проникнуть, распространиться) сарăл, çын çине тух.

протекать

несов. 1. (о реке, ручье) юх, юхса вырт (е ирт); 2. (проникать) юх, юхса тух, сăрăх, сăрхăн, сăрхăнса (е сăрăхса) кĕр; вода протекает в лодку кимме шыв сăрхăнса кĕрет; 3. (перестать удерживать воду) юх, сăрхăн, юхса (е сăрхăнса) тух; шыв кай (е яр); ведро протекает витре юхать; крыша протекает маччана шыв каять; 4. перен. (о времени, процессе) пыр, ирт, иртсе кай (вăхăт), пулса пыр (ĕç); его жизнь протекает спокойно унăн пурнăçĕ лăпкăн иртет; 5. (о болезни) ирт, иртсе пыр; болезнь протекает без осложнений чир вĕрĕлмесĕр иртсе пырать.

слезиться

несов. 1. (наполняться слезами) куççуллен, куççуль тух, шывлан; глаза слезились от дыма тĕтĕмпе куççуль тухрĕ; 2. перен. (сочиться) шывлан, сăрхăн, тумла.

сочиться

несов. сăрхăн, тумла, юх; кровь сочится из раны сурантан юн сăрхăнать; сосна сочится смолой хыр сухăр юхтарса ларать.

утечь

сов. 1. (о жидкости) юхса кай, (шĕвек); сăрхăн (пăс, сывлăш, газ); 2. перен. (пройти — о времени) ирт, иртсе кай; годы утекли çулсем иртсе кайрĕç.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

сăрăх

, сăрхăн, сăхăн 1. «просачиваться», «стекать»; 2. «пропитываться», «впитывать влагу» (о почве); тат. сарк, башк. hарк «стекать по капле», «просачиваться»; «оттекать»; уйг. саркип кир «просачиваться»; кирг. сарык «капать», «вытекать» (об оставшейся на стенках сосуда жидкости); сарыктыр «заставлять течь по капле» (чув. сăрăхтар понуд. от сăрăх); казах. capығ «вытечь и понемногу высыхать». От сӓх «всасывать», «впитывать (влагу)»; азерб., тур. сыз «просачиваться».

Çавăн пекех пăхăр: