Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

тăлăм

клок, прядь шерсти (оставляется при стрижке овец для их распознавания)

тăплăм

2.
то же, что тăлăм

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

тăлăм

(ты̆лы̆м, тŏлŏм), прядь, клочок шерсти, оставленный на спине овцы при стрижке, чтобы по нему узнавать ее в стаде и т. под. См. тăплăм, тăлпам. Иштерек. Сорăха паллама тăлăм хăвараччĕ. СПВВ. Т. Сурăх çăмне илсессĕн, тӳрчĕ çине пăртак илмесĕр хăвараççĕ, çавна тăлăм теççĕ. Орау. Сурăх çăнне кассассăн, тăлăм хăвараççĕ (одну прядь, для приметы).

тăлпан

пучок шерсти, оставляемый у овцы на спине или на боку при стрижке для узнавания ее издали в массе других овец, напр. в стаде. Анат-к. См. тăлăм, тăплăм.

паллă

знак, метка, примета, отметка, изображение. Альш. Пирĕн ана çине пуртă палли (-λλи^ы) тунă (изображение топора). Ib. † Сар шăрçапа шур шăрçа тиркĕ çинче палли пур. ГТТ. Çынсем каланă хыççăнах çыркаласа панă та, эпĕ вĕсене (записи), сăмахсене, ик-виç паллăпа ик-виç паллăпа кăна чăпарла-чăпарла кайнă (кое-как записано). Полтава 57. † Патша пулас ыр паллă сан куçăнта курăнать. Никит. Тухатмăш карчăксем е калăм каç, е кĕлт маларах кам çыннине тухатмаллине паллă туса хураççĕ. N. Халĕ çуркунне палли пур çĕртрен те курăнать. N. Алă палли туса хăвартăм, такăшĕ ухтарнă арчана. (Вместо этого: сăнавшăн паллă туса хăвартăм). Эльбарус. Çак вăйă пуçлаччен кашни уйăрлса, пĕр-пĕринчен аякрах кайса паллă йоман котне: ко ман килçорт полать, тесе йышăнаттăмăр. ЧС. Манăн алă тӳрленсен те çав сикнĕ палли çухалмарĕ. Юрк. Ку масарăн палли-мĕнĕ те пулас çук. Разум. Кăçтан аслă çул каймаллине паллă тăвакансем (намечавшие путь для дороги). Н. Тим. † Çирĕм пĕре çитнĕ ачусене шур хут çине паллă çавăрнă. N. Паллă (у овец). См. тăлăм. || Известно, ясно, точно, определенно. Чхĕйп. Чăвашсам нумайше хăйсен ĕмĕрĕнче ырă кĕтӳç куриман, малалла паллă пулĕ вăлсĕн пуçлăхсĕм. Сред. Юм. Хакĕ паллă ôн. Известна уже цена. Ib. Хакĕ паллă мар. Цена еще не определена. N. Паллах вăл, çыру пĕлмен çын тĕнче çинчен ăçтан пĕлтĕр. N. Хăш чухне, паллă, ăна та шухăшласа пăхаттăм... Сборн. по мед. Ун чухне пĕр çĕрте вунă çын чирлесен, виççĕшĕ, паллах, вилнĕ. N. Эпир тĕнчене нимĕн те илсе килмен; паллах, нимен илсе тухма пултарас çук. Юрк. Çапла «бзав» тенине пĕлсе, лешсем, паллă, кула пуçлаççĕ. || Заметно. Регули 157. Ойăх толнăран паллă. N. Хăш чух çав çутă тĕнчене паллах сарăлать, хăш чух пĕр енчен кăшт начарланса тепĕр енелле куçать || Точность, определенность, ясность. Юрк. Ун выранне халĕ пĕр çын та илмен, кама кӳртес теннийĕн те палли-мĕнĕ çук халĕ. N. Никçан тухса каясси палли çук. Неизвестно, когда выйдем. N. Кăçан вăрçа кĕрес палли (scr. пали) çок. || Выдающийся, заметный. ЧС. Ялти паллăрах çын, более или менее выдающийся. N. Унăн ашшĕ-амăшĕ пит пуян, чапла, Колычĕв хушаматлă паллă улпутсем пулнă. N. Пирĕн ял нимренех те паллă мар. || Борозда, которая делается на загоне для удобства при сеянии. Вурман-к. Паллă-лăха (борозда, для удобства сеяния). || Мишень (цель для стрельбы). N. Салтаксем палла пеме кайрĕç. Солдаты пошли стрелять в цель. КС. Хăш пăшал палла лайăх тивет, кайăка тимест, тиççĕ чăвашсем. Орау. Палла переççĕ. Ib. Палла виçĕ пульккă тиврĕ. Ib. Палла тивертрĕм. Попал в цель. || Собр. Лара-тăра пĕлмен çынна паллă килнĕ, теççĕ. (Послов.).

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

клок

сущ.муж., множ. клочья и клоки
1. пайăрка, тăлăм; клок шерсти çăм пайăрки, тăлăм
2. татăк, татăк-кĕсĕк; одежда разорвана в клочья тумтире татăк-кĕсĕк тунă

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

клок

м. (мн. клочья) 1. пайăрка; тăлăм; клок волос çӳç пайăрки; клок шерсти тăлăм; 2. (отдельный кусок) татăк; разорвать в клочья татăкăн-татăкăн çурса тăк; 3. (отдельный комок) чăмакка; клоками валится снег юр чăмаккан-чăмаккан лаплатса ӳкет; 4. (о небольшой части чего-л.) татăк, саплăк (çĕр).

пук

м. сĕвĕм, ывăç, пайăрка, çыхă, тăлăм; пук мочалы курăс сĕвĕмĕ; пук соломы пĕр ывăç улăм; пук волос пĕр тăлăм çӳç.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

тăлăм

« пук», «клок», «прядь (шерсти)»; узб. толим «прядь волос»; казах., к. калп. тулым (шаш) «вихор», «космы», «прядь»; тат. толым, башк. толом «коса девичья».

Çавăн пекех пăхăр: