Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

вит

6.
промокать
урана шыв витрĕ — ноги промокли
шыв витмен тумтир — непромокаемая одежда, водонепроницаемая одежда
Сăсар тирне шыв витмест, тайма пуçа хĕç витмест. — посл. Мех куницы вода не промочит, повинную голову меч не сечет.

тайма

тайма пуç  —
1) повинная, покорная голова
Тайма пуçа хеç витмен. — посл. Повинную голову меч не сечет
2) низкий поклон (приветствие в торжественных случаях)
тайма пуççăм сире! — низкий поклон вам

ырă

2.
уважаемый, достойный уважения
добропорядочный
ырă çыннăм! — милейший!, уважаемый! (в обращении)
ырă хуçисене тайма пуç! — почтенным хозяевам низкий поклон! (приветствие гостя)
вăл ырă çынах мар — он не вполне порядочный человек
Ырă çын вилсен ят юлать. — посл. Достойный человек умирает — добрая слава остается.

тайăм

4.
то же, что тайма

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

тайма

повинный, покорный; поклонный (голова). См. тайлан. N. Тайма пуç.

вит

проникать, врезываться. Старак. Ку хурăна ниепле пуртă та витеймĕччĕ. N. Шăл витет (хыт япалана). N. Унăн шăл витет (= çынна сăмахпа çĕнтерет). Хора-к. Куç курать те, шăл витмест. (Послов.). || Проникать, промочить, просачиваться; пронимать. N. Шыв витет. Вода проникает. Ч. П. Сăсар тирĕ кĕрĕке çăмăр витмес, тееççĕ; леш кассенĕн каччисем, тӳре умне тăрсассăн, сăмах витмес (не могут убедительно говорить), тееççĕ. N. Ивана тула шыв çине (на мокредь) ан кăлар, шыв витсен, пăсăлат. Утар. Тавара шыв витнĕ. Ib. Кута шыв виттĕр(ĕ) [или: çаппăр(ĕ), т. е. промокла]. Н. Седяк. † Шăпăр, шăпăр çăмăр çăвать, шурă курница тăрне йĕпетет; унăн тумламĕсе(м) пăт, пăт тăваççĕ, 12 хут пустава çав витет; пирĕн кӳршĕ-аршă пит элекçĕ, çамăрк (siс!) чĕре варне çав витет. Ст. Чек. Ку аша тăвар витмес. Это мясо не просаливается. Ст. Айб. † Кăвак лаша, кăтра çилхе, тураса йăс (= йĕс) тура витмерĕ. Такмак. Тайма (siс!) пуçа хĕç витмен, манăн сăмахăм сире витес çук (не проймет). Туй. Тайла пуçа хĕç витмен, пирĕн сăмах сире витмĕ, тет. Повинную голову и меч не берет (т. е. не сечет), так и наши слова вам нипочем. Сред. Алг. Атсем, пурте тайăлăр; тайăлнă пуçа хĕç витмен, тет; сире каласа сăмах витмен, тет. Калашн. 6. Вăл ахаль чух йăваш, тӳрĕ çын; пурăнăçĕ лăпкă чухне вăл хăй те лăпкă çын; анчах халĕ, арăмĕ мăшкăл курса чунĕ витнĕскер, вăл кĕрлесе тăракан тинĕс пек. N. Питĕ хĕн, чĕрене витĕрĕ (= витрĕ). Очень тяжело и горько. С. Дув. Сирĕнпе калаçса сăмах витмĕ. Ч. П. Сирĕн пек ырă çын умĕнче калаççа сăмахăм витмерĕ. N. Кунтисем варсене витрĕç ĕнтĕ. Пшкрт. Çын çынна çапсан: витрĕ-и? тет.— Витимерĕ, тет (еще не почувствовал). || Иметь сбыт. Сред. Юм. Пит витекĕн тавар (= пит каякан тавар). Хыпар № 20, 1900. Тимĕрçĕсем нумайланса пынипе манăн ĕç питех витми пулчĕ, çавăнпа эпĕ, укçа ытларах пуçтарас тесе, суту-илӳпе хăтлана пуçларăм. || Вино — яд. Эрех ĕçнĕ хыççăн апат пит витрĕ-ха (поел с аппетитом); ялан çапла тума кирлĕ-мен. Юрк. Ватăла пуçласан, çиме витми пула пуçласан (перестала съедаться с аппетитом), тĕсрен ӳкнĕ, сархайнă (побледнели). || Альш. † Тутлăях та чĕлхене пыл витмес. Приятные речи слаще меда. (Так толкует А. М. Шакмаков). См. витер.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

закивать

сов. (головой) пуç тайма (е сулма) пуçла, пуçпа сĕлтме пуçла (е тапрат, тытăн).

низкий

прил. 1. (невысокий) лутра, лутака, лутрашка, çӳллĕ мар; низкий рост лутра пӳ; низкий дом лутра çурт; 2. (небольшой, незначительный) пысăк мар, пĕчĕк; низкие цены йӳнĕ (е пĕчĕк) хаксем; низкая температура пĕчĕк температура; 3. (плохой по качеству) начар; ситец низкого качества начар ситса; 4. перен. (бесчестный) начар, киревсĕр, тӳрĕ мар; низкий человек начар çын; 5. муз. мăн(ă), хулăн; низкий голос хулăн сасă; ◇ низкий лоб хĕсĕк çамка; низкий поклон тайма пуç.

повинный

прил. айăплă; ◇ повинную голову меч не сечёт тайма пуçа хĕç витмест; принести повинную ӳкĕн, айăпа йышăн.

поклон

м. 1. пуç тайни; низкий поклон тайма пуç; 2. (приветствие) салам; посылать поклон салам каласа яр; ◇ идти на поклон пуççап, йăлăн.

Чăвашла-вырăсла фразеологи словарĕ

Пуç тай

Пуç тай 1. кланяться / поклониться кому (делать поклон или поклоны в знак приветстовия, почтения, благодарности); 2. кланяться кому (униженно просить о чем-либо, заискивать перед кем-либо); 3. преклоняться / преклониться перед кем-чем (чувствовать глубокое восхищение к кому-либо, чему-либо); 4. преклоняпуся / преклониться перед кем-чем (покоряться).
1. Ĕçчене хыт хисеплет пучах. Пуç тайса кĕтсе илет. В. Харитонов. Телей сунса пуçа эп тайрăм, хастар бригадира курсан. К. Кольцов. Тухтар кĕрекери çынсене пуç тайрĕ те васкамасăр тухса кайрĕ. Н. Илпек. 2. Кун хыççăн ялти хресченсем те пуç тайма пуçлĕç. Кирлĕ пулсан, пуян хăта пулăшма та пултарать. Н. Мранькка. 3. Ача чухне пит шухă пулнă çав... Вăхăчĕпе, тен, та-ăхтарнă та. Каçар мана, пуриншĕн те каçар, учитель, Пуçа таятăп санăн умăнта. П. Васильев. Тусла пуплетĕн çамрăк сăвăçпа, ӳсме пиллетĕн, йывăр çул сунатăн. Сана пуç таяканĕ пĕччен мар, Нумай вĕсем, таçтан-таçтан килеççĕ. С. Шавли. 4. Чун илли мул пуçĕ пире хăратаймĕ. Унăн хăватне тек ĕççынни пуç таймĕ. С. Элкер.

Çавăн пекех пăхăр: