Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

евĕккĕн

1.
ласково, душевно, нежно
евĕккĕн кала — ласково сказать
евĕккĕ ытала — нежно обнять

мăй

шейный
горловой
çинçе мăй — тонкая шея
мăй çакки — 1) украшение в виде подвески на шее у женщин 2) виселица
мăй çыххи — 1) монисто, ожерелье из бус и монет 2) ошейник (у собаки)
мăй тутри — шейный платок
мăй шăмми — анат. шейнный позвонок
мăйран пăв — душить
мăйран ытала — обнять за шею, обвить шею руками
пĕвере шыв мăй таран — в пруду воды по шею

ытакла

то же, что ытала 1, 2.

ытала

1.
обнимать, заключать в объятия
обхватывать руками
пилĕкрен ытала — обнять за талию
хулпуççинчен ытала — обнять за плечи
эпир пĕрне-пĕри ыталарăмăр — мы обнялись
амăшĕ ачине ыталаса тытнă — мать обхватила руками ребенка

ытала

2.
опоясывать, окружать
кӳлле йĕри-таврах вăрман ыталаса тăрать — озеро со всех сторон окружено лесом

ытала

3. перен.
обнимать, охватывать, окутывать (о пламени, тьме и т. п.)
тавралăха каç сĕмĕ ыталанă — все окутано ночной мглой

ытала

4. перен.
завладевать, захватывать (о чувствах, мыслях)
ку шухăш пуçа ыталарĕ — эта мысль захватила меня
ăна тунсăх ыталарĕ — им завладела грусть

ыталаттар

понуд. от ытала

çатăрла

1.
крепко хватать, сжимать, стискивать
алăран çатăрласа тыт — вцепиться в руку, схватить за руку
çатăрласа ытала — сжимать в объятиях
çатăрласа çыртса ил — сильно укусить, вцепиться зубами

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

çупăрла

(с’убы̆рла), нежно, ласково прихлопывать. Юрк. † Хĕрне илетсĕн, саррине ил, çумна выртсан, çупăрлĕ. Ib. † Çумне вырт та çупăрла, ытала та чап! чуп-ту. Сенчук. † Çумне (к хорошему мужу) выртса çупăрла, ытакласа чап! чуп-ту. Альш. Ку темĕн пек çупăрлат, тет, çаплах та чарăнмас, тет, ачи. Альш. Вара эсĕ: акă ман ачам, тесе, купарчаран çупăрла. Орау. Упăшки алăк панче çăпата туса ларать, арăмĕ тĕпелте ачи çуммăнче ачине çупăрласа выртать. Ст. Ганьк. † Сарă инке сана мĕн парать? Вырăн сарса вырттарать, çупăрла-çупăрла çывăрттарать. СПВВ. Х. † Вунçич çулхи ачана çупăрла-çупăрла ар турăм (лаская, вырастила мужчиной). Толст. Пĕрре çапла ларатпăр: Анна Трофимовна, ман йăмăка алли çинче çупăрласа, уткаласа çӳрет (йăмăкăн вăл каç варĕ ырататьчĕ).

чуп ту

целовать, целоваться. N. Чуп ту, атте! Ск. и пред. чув. З0. Чуп тăвăпăр. Ib. З0. Тăванпа тăван чуп тумасассăн, паянхи куна епле ирттерес. Ал. цв. 13. Кĕçĕн хĕрĕ хĕрлĕ чечеке ирĕксĕр илнĕ пекех илсе, ашшĕ аллисене чуп-тăва чуп-тăва, вĕри куççулĕпе йĕрет. Дик. леб 37. Унтан чупса пынă та, пурне те ятран чĕнсе, ытала ытала чуп-тунă. И. Тукт. Ульяна хăйĕн савнийĕн юнланса пĕтнĕ çӳçĕсене ик аллипе те шăла-шăла якатрĕ те, ăна сивĕнсе кайнă тутинчен чуп туса илчĕ. Ib. Ан ӳпкелеш, тусăм... Чĕрĕ чух ман сана чуп тума хăюлăх çитмерĕ, а халĕ, хăюлăх çитнĕ чух, сана манран ĕмĕрлĕхех уйăрчĕç. N. Чуп туса пĕтер, зацеловать. Зап. ВНО. Пĕчĕкĕçĕ кинĕм пур, килен-каян чуп тăвать. (Алăк хăлăпĕ). Имен. Онпа чуп тума лайăх поль, шăлĕсем çокă. Ау 2. Унтан ашшĕ-амăшĕсемпе чуп туса тухса кайрĕç, тет. N. Пĕре ытамласа илсе виçĕ хут чуп тăвăттăм. Капк. Иккĕшĕ хуть те чуп туса каçарччăр. ТХКА 125. Купарчипе маччана çитсе лексе чуп тăвать. Н. Лебеж. Чипер, чипер инкесен чуп тăва тăрас йăла пур. || Прикладываться к иконе.

ытала

(ыдала), обнимать. Богатыр. Пĕр-пĕринĕн аллисене хытă ыталаса тăраççĕ.

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

обнять

глаг. сов.
1. ытала, ыталаса ил, çупăрла; мать нежно обняла ребёнка амăшĕ ачине ачашшăн çупăрларĕ

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

обвивать

кого, что, кем, чем несов., обвить, обовью сов. 1. явала, яваласа ил; 2. ытала, ыталаса ил.

обнимать

кого, что несов., обнять, -ниму сов. 1. ытала, ыталаса ил; 2. ҫавӑрса ил, хупласа ил.

обняться

сов., обниматься несов. ыталаш, ыталан, пӗр-пӗрне ытала, ыталаса ил.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

душить

несов. 1. кого (умерщвлять) пăв; 2. кого (стеснять дыхание) пăчăхтар, сывлама кансĕрле, пул; его душит кашель ăна ӳслĕк сывлама кансĕрлет, аптратать; 3. кого-что, перен. (угнетать, притеснять) пĕтерсе ларт, пусар, пăчлантар, аталанма ан пар, хĕсĕрле; душить свободу ирĕке пăчлантар; душить в объятиях савса хытă ытала; душить поцелуями ыталаса нумайччен чупту.

обвить

сов. 1. что явала, явакла, авра; обвить голову косой çивĕте пуç тавра яваласа çых; 2. кого-что (обнять) ытала, ыталаса, ил; обвить шею руками мăйран ыталаса ил (е тыт).

обнять

сов. 1. кого-что ытала, ыталаса ил; 2. кого-что, перен. (окутать, охватить) çавăрса ил, хупласа (е хупарласа) ил; пламя обняло дом çулăм çурта çавăрса илнĕ; 3. что, перен. (осмыслить, постигнуть) ăнланса ил, ăспа çавăрса ил.

охватить

сов. кого-что 1. (обнять) ытала, ыталаса ил; 2. (окружить) çавăрса ил, туса çавăр; охватить город валом хула тавра вал туса çаврăн; 3. (объять, окутать) ярса (е хыпса, çавăрса) ил; пламя охватило дом çулăм пĕтĕм çурта хыпса илнĕ; 4. (завладеть, захватить) пусса ил, çавăрса ил; чувство нежности охватило его ăна ачашлăх туйăмĕ пусса илнĕ; 5. разг. (вовлечь) явăçтар, хутшăнтар; охватить общественной работой общество ĕçне хутшăнтар.

созерцать

несов. кого-что 1. (рассматривать) пăхса сăнаса тăр; 2. (представлять) шухăшпа ытала.

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

ытала

[ydala]
brakumi (brakumu)
пилĕкрен ытала — brakumi ĉe talio
ку шухăш пуçа ыталарĕ — tiu ĉi ideo min plene kaptis, absorbis
ыталан (= ыталаш) — brakumi unu la alian
ыталашу (= ытам) — brakumo

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

ытала

юратса хапăл ил. Эй ирĕке тухакан тăванăмсем, Россия аннемĕр сире пурсăра та юратса хапăл илĕ (ыталаса илĕ) [Война 1915:34].

Çавăн пекех пăхăр: