Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

йăнк

то же, что янк

йăнкки-янкки

3.
то же, что йăнк-янк 1.

йăнк-янк

1. подр. —
о неравномерном колебании, раскачивании
каçма хăми йăнк-янк авăна-авăна илет — перекладина ходуном ходит под ногами

янк

I.

1.
подражание звонкому удару, шлепку
питрен янк! çупса яр — дать звонкую пощечину

янк

2. подр. —
о выпивании залпом, до дна
сăра куркине янк ӳпĕнтерчĕ — он залпом выпил кружку пива

янк

3. подр. —
о быстром падении сорвавшегося предмета
витре çăла янк! анса кайрĕ ведро — сорвалось и упало в колодец

янк

II.

1.
настежь
алăк янках уçă — дверь открыта настежь

янк

2.
совсем, полностью, совершенно
тул янках çутăлса çитрĕ — полностью рассвело
унăн ыйхи янках уçăлса кайрĕ — у него сон совершенно пропал

янк

3.
ясно, отчетливо
янк курăнать — видно ясно, хорошо
янках илтĕнет — отчетливо слышно

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

тăтăрха

(тŏдŏрhа), крепость, сила, мощь. N. Тăтăрхи сюк, тытмалла мар (= саланса кайма хăтланат). Орау. Унăн ачин нимĕскер тăтăрхи те çук (слабый ребенок). Ib. Хăшĕ лаша йăнк-янк сулланса пырат: вăл лашанăн тăтăрхи çук, теççĕ. Ib. Стариккин тăтăрхи пĕтнĕ ĕнтĕ. Абыз. Иван старикĕн ватти çитнĕ ĕнтĕ: унăн тăтăрхи пĕтнĕ.

янк

(jаҥк, jанк), подраж. отрывистому звонкому звуку. См. МКП. 40. М. Сунч. Пӳртре Раман пичче йĕни (плач) урама янках (ясно) илтĕнеччĕ. || Подр. звонкому удару ладонью. Орау. Эпĕ пĕр 9-та, 10-ра чухне: ай-яй сан сухал аван, тесе, сухалне тыткаласа тăрап. Тепри, вылятакантарах старик: сухала ахаль тыттармаççĕ, сухала тытакана çупаççĕ, терĕ. Унччен те пулмарĕ, хай ман сухал хуçи мана сылтăм аллипе питрен: янк! çупса ячĕ. Епле ăса кӳртеççĕ айвансене! || Также подр. выпиванию сразу, до капли, начисто. Сред. Юм. Эрех черкки алла лексен, пит котăнах ямас (не чванится), янк çиç ярать. || Настежь. Хурамал. Алăка янках уççа пăрахнă. Дверь растворена настежь. Сред. Юм. Алăка янках уçса ан пăрахăр, сиввĕ (= сивĕ) кĕрет. Не отворяйте дверь, холод идет. || Открыто, ясно (также и о небе). СТИК. Ку пӳрт янках уçă тăрат (не защищена от ветра внутри). Сам. 56. Аслă улăх пĕр енпе тырă уйĕ янк выртать. Сĕт-к. Йĕри-тавра ялсам янках корнаççĕ. СПВВ. ПВ. Янк кăтартат, выртат (открыто). Кан. 28, № 197. Хĕвел çӳле хăпарни янках курăнчĕ. Тюрл. Янках корăнать. Видно ясно. Сир. 330. Çав карап кĕлеткисем тинĕс çинче çӳрекенсене янках курăнса ларнă. Посл. 209,13. Унăн куçĕсем умĕнче пурте çаппа-çарамас, янках. Янш.-Норв. Янк (jаҥк) çутăличчен, до полного рассвета. См. яр çутăличчен. Çиç. çиçрĕ кĕмс. 70. Тăп-тăрă пĕлĕт тӳпи янках, уçă выртать. Показывает на полную остужённость или пустоту жилища. Сред. Юм. Чӳречене уçса пăрахнă та, пӳрте янках сивĕтсе янă. Открыли окно и совершенно остудили избу. Янках также показывает, что изба пуста и в ней раздается голос. || Подр. быстрому отвесному падению сорвавшегося предмета. Якейк. Эпĕр çыр (чит. с'ир) хĕррипа пынă чох, ман йолташ çыра (с'ира) янк анса карĕ (быстро сорвался в овраг). N. Урамран пынă чухне, ура сакăлтана (с уступа) янках анса карĕ, пĕтĕм ăш-чик кисренчĕ. N. Кайран пăртак шаларах (подальше) кĕрес терĕм те, янках анса карăм (в глубокое место в воде).

йăнк-янк

подр. неодинаковым зыблениям или качаниям. Е. Орлова. Йăнк-янк ярăнтарса пырать (пролётка). КС. Турат йăвăç çине ленкнĕ те, йăнк-янк силленсе тăрать (качается; то же и в Сред. Юм.). || Подр. звону в ушах. СТИК. Каçхине, пӳртре пĕр сасă-чĕвĕ те çук чухне, хăлха йăнк-янк туса тăрат.

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

настежь

яри уҫӑ, чари уҫӑ, янк уҫӑ.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

настежь

нареч. чари (ех), янк (ах), яри; открыть двери настежь алăксене янках уçса пăрах.

Чăваш чĕлхин çĕнĕлĕх словарĕ

пул(ă)штух

ч.с., калаç. Çур литр эрех. Тусĕсем эрех кĕленчи туртса кăларнă. Киосксем хыçнерех пăрăнса пулштухне пушатнă. ÇХ, 24.04. 1998, 3 с. Пулăштуха тытатпăр, янк яратпăр ушкăнпа. К.Бельман, 1999, 222 с. Пĕлместĕп, ... манран пулăштухлăх кăларасшăн пулчĕ-ши. ХС, 1999, 25—26 /, 2 с. Пулштух лартсан ... такампа та калаçса татăлма пулать. Ар, 2001, 22 /, 3 с. — пулăштух ил (К-н, 1974, 14 /, 3 с.; ХС, 1999, 16 /, 2 с.; ЧХ, 2003, 19 /, 10 с.); пулăштухла тупăш (В.Петров, 1987, 91 с.).

Çавăн пекех пăхăр: