Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
мягкий, рыхлый

мягко
çемçе диван — мягкий диван
çемçе çӳç — мягкие волосы
çемçе суха — с.-х. мягкая пахота
çемçе çĕр — рыхлая почва
çемçе ӳт — 1) нежное тело 2) мягкие ткани тела
Кушак та çемçе вырăн юратать. — погов. И кошка любит полежать на мягком.

2.
пышный
çемçе тӳшек — пышная перина

3.
свежий, свежеиспеченный
çемçе çăкăр — свежеиспеченный хлеб
çемçе çимĕç — свежее печево (блины, булки и т. п.)

4.
мякиш
мякоть
булка çемçи — мякиш булки
çырла çемçи — мякоть ягод

5. перен.
мягкий, нежный, ласковый, деликатный

мягко, нежно, ласково, деликатно
çемçе кăмăл — мягкий характер
çемçе чĕреллĕ çын — мягкосердечный человек
Çемçе чĕлхе çу çинче. — посл. Ласковому языку все маслице достается. (соотв. Ласковое теля двух маток сосет).

6. перен.
мягкий, слабый

мягко, слабо
çемçе приговор — мягкий приговор
тилхепене çемçе тыткала — держать вожжи слабо

7. перен.
мягкий, теплый, приятный
çемçе климат  — мягкий климат
çемçе çил — мягкий ветерок

8.
вялый, слабый, хилый
ĕçе çемçе — слабый в работе
çемçе ураллă лаша — лошадь со слабыми ногами

9.
мягкий, с мягкими местами, сиденьями
çемçе вакун — мягкий вагон

10. лингв.
мягкий, палатализованный

мягко
çемçе хупă сасăсем — мягкие согласные
сасса çемçе кала — произносить звук мягко

◊
çемçе курăк — диал. пырей
çемçе тулă сорчĕсем — с.-х. мягкие сорта пшеницы
çемçе шыв — мягкая вода
çемçе ӳтлисем — зоол. мягкотелые (моллюски)

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(с'э_мз’э), мягкий. N. Çемçе çĕр, мягкая земля; çемçе шыв, мягкая вода. Собр. † Çинче çырма, çемçе шыв, пурçăн хуттăрне йăтаймаçт. N. Ку кĕнеке çемçе, çи хурас пуль. Рук. календ. Прокоп. Çемçерен çемçе пĕçерсе тăрсан, çемçе çăкăра нумай çиетĕн (съешь), теççĕ. || Нежный. Ёрдово. Юр кайса пĕтсен, çĕр çине çемçе, симĕс курăк шăтса тухса, хура çĕре витсе лартать. НТЧ. Çемçе чĕлхе-çăварпа сана кĕлтăватпăр. Орау. Çемçетерех калани. || Слабый, хилый, вялый. СРВВ. Т. Çынсем час-часах калаçасса пĕр тĕрлĕ калаçаççĕ, тăвасса урăх тĕрлĕ тăваççĕ, пуринчен ытла çемçерех калаçакан çынсем çапла тăваççĕ. ЧП. Кăçал илнĕ çĕнĕ çын ĕçе çемçе пулайчĕ (не выдерживает работы). N. Ĕç-хĕл тĕлĕшĕнчен наян, çемçе ан пул. Бугульм. † Ырă та кинçĕм (хĕр ячĕ), ĕçе çемçе пулминччĕ. Лашм. Ĕçе çемçе пулмин лайăхчĕ (сноха). Янтик. † Пасар кулаç — тул кулаç, варри пăшлăк пулайрĕ; йыснаçăмах çавă пур, ĕçе çемçе пулайрĕ. Ст. Чек. Çемçе ураллă, слабый, невыносливый (человек или лошадь). N. Çемçе куçли (слабый глазами) хисепĕ те çук, хăш-хăш килре çемйипе куçсăр. Календ. 1903. Сывă, таса куçлă çын чăваш хушшинче ĕлĕк сахал пулнă, хăшин пĕрте курмасть, хăшин кăшт анчах курать, çемçе куçли хисепĕ те çук. || Мягкость. Абыз. Куккăр туя кут çемçи (кăнчалаççи).

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

йомшак

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[ŝemĵe]
mola, mole, freŝa, freŝe
çемçе вырăн — mola lito
çемçе çăкăр — freŝa pano
çемçе кăмăл — mola, milda karaktero
çемçе шыв — milda akvo

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

, диал.. çамçа «мягкий», «рыхлый»; «нежный». От çăм «шерсть» (?)

Çавăн пекех пăхăр: