Шырав: çемĕн

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

послелог

1.
по, в соответствии с
йывăççи çемĕн çырли — по дереву и плоды
Çӳпçи çемĕн хупăлчи. — посл. По кадушке и крышка. (соотв. По Сеньке и шапка).

2.
в такт
в лад разг.
согласно
кĕвĕ çемĕн алă çуп — хлопать в такт мелодии

3.
по мере
кирлĕ çемĕн — по мере надобности

4.
на каждом
в каждом
ял çемĕн йăли-йĕрки — в каждой деревне свои обычаи
Атăл кукри аллă кукăр, кукри çемĕн вĕт хăва — фольк. Волга течет, делая пятьдесят изгибов, и на каждом — мелкий ивняк

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

по мере того, как... Сĕт-к. Пирĕн ĕнейăн сĕчĕ сахалланнă çемĕн сахалланса пычĕ (удой все убавлялся и убавлялся). Кожар. Ачисем пурăннă çĕмĕн уйăрăлнă. Ст. Янсит. Ӳснĕ çемĕн эпĕ аттесене ĕçсем тума пулăшаттăм. Ст. Яха-к. Акă ĕнтĕ, раштав иртсессĕн, çавăрни çывхарнă çемĕн çывхарса çитет. Ib. Çапла Маçилке каласан, йĕп тăрăнчи çăкăр хытти мĕн чухлĕ сулланнă çемĕн сулланма пуçларĕ. Ала 16. Çапла вăсем кайсассăн-кайсассăн, пынă çемĕн хăйсен ялĕ курăна пуçланă, тет. Якейк. Хĕвел хăпарнă çемĕн хăпарать. N. Хĕвел çывхарнă çемĕн пирĕн çанталăк ăшăтсах пырать. Шел. 28. Кĕнĕ çемĕн кĕрет вăл çулпа вăрман ăшнелле. N. Ытла çемĕн ытла пултăр. Пусть все прибывает и прибывает (добро, имущество). В. С. Разум. КЧП. Юрланă çемĕн сасси уçăлса пырать. N. Кирлĕ çемĕн (по мере необходнмости), пурне те валеçсе панă. N. Кăçкăрнă çемĕнех вăл авăралла чупса кайрĕ. || По... N. Çунакан япаланăн хăвачĕ çемĕн вучĕ-хĕрĕвĕ çапать. Чураль-к. Атăл кукри аллă кукăр, кукри çемĕн вĕт хăва. Хора-к. Йывăçи çемĕн çырли. Собр. Чӳкĕ çемĕн тĕсĕ, теççĕ. (Послов.). См. -çем, çемин.

Çавăн пекех пăхăр:

çемĕç çемĕçтер çемĕле çемĕлен « çемĕн » çемĕпе Çемен çемер çеми çемик