Шырав: çурăл

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

возвр. и страд.

1.
рваться, разрываться
раздираться разг.
кĕпе çурăлчĕ — рубаха порвалась
çурмаран çурăл — разорваться пополам

2.
трескаться, лопаться, раскалываться, расщепляться
пăр шăтăртатса çурăлать — с шумом трескается лед
хурама вутти çурăлмасть — вязовые дрова не колются
çурăлса кай — 1) разорваться 2) треснуть, лопнуть
çурăлса пĕт —
1) изодраться, превратиться в клочья
тумтир çурăлса пĕтне — одежда разорвана в клочья
2) растрескаться, полопаться
Чăтсан-чăтсан чул та çурăлать. — посл. Камень терпит, терпит, да тоже лопается.
Ăсан хыççăн вĕçекен чăххăн пĕçехи çурăлнă. — посл. У курицы, полетевшей вслед за тетеревом, зоб лопнул.

3.
взрываться, разрываться
çурăлакан пуля — разрывная пуля
граната шартлатса çурăлчĕ — с громом взорвалась граната

4.
распускаться, расцветать
папкасем çурăлнă — почки распустились
чечек часах çурăлать — цветок скоро распустится

5. перен.
разрываться, болеть
пуç çурăлать — голова трещит от боли
чĕре çурăлса тухать — сердце разрывается на части

6.
оглашаться
урам юра сассипе çурăлать — улица оглашается песнями

◊
çурăлас пек тарăхрăм — я готов лопнуть от злости

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

трескаться, расколоться

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

çорăл (с’уры̆л, с’оры̆л), разрываться, трескаться, лопаться, раскалываться. Янтик. † Çĕр çурăлчĕ — йĕп тухрĕ, ура тупанне тăрăнчĕ; ӳссе пĕвĕм çитмерĕ, куçма тăшмак тăрăнчĕ. N. Çурăласла япала-и ку? Расколется ли это (полено)? || Цвести, распуститься. Икково. Çĕмĕрт час çорлать-и? ФТТ. Кĕркунне улмуççи е çĕмĕрт çурăлсан, çав улмуççи хуçин кам-та-пулин вилет. Яргуньк. Сат картинче олмоççи çитĕнтĕр, кĕлле кĕриччен улми çурăлмалла, кĕлĕрен тухсан улмине татса çималла (чтобы можно было срывать и есть). Икково. Эп яла килнĕ чох яланах йăвăçсам çорăлнă вăхăт полать. Якейк. Уй хĕрĕнчи улмуççи, тăрри çоралать (цветет) — уй толать. N. Улмуççи чечекки аван çурлни? Хорошо-ли расцвели яблони. Якейк. Шăпчăк авăтать, çӳçе тăрри çорăлать (цветет). N. Хора-тол (греча) çорăлнă. Янш.-Норв. † Пиртен вара юлашки (шăмак-кĕпçи) ларччăр тăрри çурличчен. N. Олмасам çорăлчĕç. Г. И. Комиссар. Çорăлса ирт, отцвести. || Оглашаться. Альш. † Урам çурăлат халăх сассипе. Ib. Ашшĕ-амăшĕ çурăлат вăрçса (очень бранятся). || В перен. смысле. Юрк. Çурăлас пек ыратакан куçĕ чăнласах та пĕртте ыратми те пулат, хăй тĕлĕнсе савăнат. N. Çурăлас пек çӳреççĕ. N. Пуç çурăлса тухат. N. Пуç çурăлса тухать пуль (о сильной головной боли). Альш. Пуçĕ хăйĕн çурăлса тухать — ыратать (с похмелья). СТИК. Пуç çурăлса тухас пек ыратат (болит очень сильно. То же и в Сред. Юм.). N. † Ирхине тăтăм, тула тухрăм, çурăлса килет çурăм-пуç. К.-Кушки. † Çĕмĕрт çеçки тухнă чух çĕр çурăласса çите-çке (земля бывает готова треснуть). Якейк. Но паян туйăра хĕр кортăм, тĕлĕнсе каймала: питĕ чипер, сăн-пуç çорăлса тохас пак (полная, румяная).

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

ярылырга

Çавăн пекех пăхăр:

çурă яр çурăк çурăк кут çурăкам « çурăл » çурăлăх çурăм çурăм карти çурăм пуши çурăм тирĕ