серп
çурлапа мăлатук — серп и молот
çурла аври — серповище, ручка серпа
çурла уйăх — перен. серп луны
çурла шăлла — насекать зубцы серпа
Мăка çурла та алла касать. — посл. И тупым серпом можно порезаться.
◊
çурла уйăхĕ— уст. август (букв. месяц серпа)
çурла кăлар — положить зачин, начать жнитво
çурла хыв — положить зачин, начать жнитво
çурла хур — положить зачин, начать жнитво
серп; çурла уйăхĕ – август; мăка çурла та алла касать – и тупой серп руку режет.
200 стр.
родить (животное).
200 стр.
çорла (с’урла, с’орла), серп. Изамб. Т. Утă пухса пĕтернĕ çĕре ыраш вырма кайма çурла шăллатса хунă. Пазух. Тырăран тырра çӳрерĕм, хам çурлана ямарăм. N. Сирĕн çурлăр çуталĕ, манăн çурла тутăхĕ. N. Унтан тата ĕçе тухсан çавапа çурлана хухăпăр. (Из моленья „пичке пуçланă чухнехи кĕлĕ“). Самар. Халăх çурла пуçтарать, эсĕ çурлăна салатан. Ск. и пред. чув. 51. Çурла-çава илмешкĕн старикĕ те пыратех. || Полумесяц на мечети. СТИК.
то же, что çăвăрла. N. † Çуркунне çурланă куян çури хăш катана кайса кĕрĕ-ши? Ишек. Вăл сысни мана вуникĕ çурă çурлĕ, тет. См. çурала.
урак
[ŝjurla']
aŭgusto
çурла уйăхĕнче — en aŭgusto
çурла уйăхĕччен — ĝis aŭgusto
çурла иртсен — post aŭgusto
çурлан пĕрремĕшĕнче — la unuan de aŭgusto
«серп». Этимология неясная; Банг (W. Bang) производит его от глагола ор «жать» с протетическим й > йор + лак > çорла (Sitzungsberichte der Heidelberger Akademie der Wissensch., Phll.-hist. Kl., 1918, 12. Abh., S. 8). Закономерной формой тюркского глагола op в чувашском позднее является выр «жать»; название серпа звучало бы здесь вырма. Слова, частично напоминающие чув. çурла, имеются в нетюркских языках: удм. и коми сюр, морд, сюро, сюра, мар. шур, фин. sarve < авест. srva «рог»; ср. араб., перс. (сур) «рог»; в этом случае çурла — «роговидный предмет»; ср. венг. sarla.
Çавăн пекех пăхăр:
çурлă çурлă-кĕрлĕ çурлăхлă çурлĕх « çурла » çурла çыхни çурла сăмса çурла сăмси çурла уйăхĕ çурла хыв