Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
близость

близкий, ближний

близко
хуларан çывăх пулни — близость к городу
çывăх куçлă — близорукий
çывăх ялсем — ближние селения
çывăха ан кил — не подходи близко
çывăх тăр — стоять близко
çул çывăх мар — дорога не ближняя
Чавса çывăх та çыртма çук. — посл. Близок локоть, да не укусишь.

2.
близкий, ближайший, скорый (по времени)

близко, скоро
çывăх вăхăтрах — в ближайшее время
çывăх тĕлпулу — скорая встреча
тул çутăлас вăхăт çывăх — близок рассвет

3.
близкий, связанный тесными узами
кровный (о родстве)

близко
çывăх сын — приближенный
çывăх тăвансем — кровные родственники, прямая, близкая родня
çывăх тус — закадычный друг
çывăхрах паллаш — познакомиться поближе
пирĕншĕн çывăх та хаклă ят — близкое и дорогое для нас имя

4. в роли служ. имени:

çывăха, çывăхна, çывăхне — к, ближе к
ман çывăха кил-ха — подойди-ка ко мне
ял çывăхне — поближе к деревне
вăл сан çывăхна пыма хăрать — он боится подойти к тебе

çывăхра, çывăхăнта, çывăхĕнче — вблизи, около, возле, у, рядом
ман çывăхра — около меня
сан çывăхăнта — около тебя
вăрман çывăхĕнче — возле леса
Çĕр çывăхĕнчи орбита — околоземная орбита

çывăхран, çывăхĕнчен — вблизи, мимо, около
ман çывăхранах чул вĕçсе иртрĕ — совсем близко, около меня пролетел камень

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

син.: çывăхра
близкий, близко; вăрман çывăхĕнче – вблизи леса; çывăхран анчах куракан – близорукий; çывăха, патне пыма çук – неприступный; вĕсем манран çывăхранах пычĕç – они шли совсем близко от меня.

203 стр.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(с’ывы̆х), близко. ТММ. Хума инçе пулсассăн, илме çывăх, теççĕ. (Послов.). Альш. † Инçеех те çула çывăх турăмăр, хамăр тăвансене курасшăн. Юрк. Туй ĕçки пĕтсен, хамăра çывăхарах тăвансене пурне те пуççапса тухрăмăр. В. С. Разум. КЧП. Эсĕ ăна катаранах хăратма ан васка, çывăхарах пырсан хăрат. Ау 8°. Тепри каларĕ, тет: шывран кайсан çывăхтарах, шывран кайăр, тесе каларĕ, тет. N. Вутă çывăхарахран кăларма тăрăшăр. Постарайтесь, чтобы выдали вам дрова из бдижайшего деса. || Близость. N. Ку çывăха ан кил, сырнă урусене салтса пăрах. N. Килте ним тирпейĕ те çук, нивушлĕ (неужели) çавăнта çитсе ямаççĕ. Йăлăнарах пар-ха; çывăха çитсен, вăйнаран (= вăрçăран) та кисе карĕç. || В качестве послелога. Орау. Эпĕ уравăш çывăхне куçрăм. Виçĕ пус. 24. Атăл çывăхĕнчипе Атăл леш енчи вырăнсенче. К.-Кушки. Атăл çывăхнелле çите пуçласан, ман чунăм лаш кайрĕ. Ib. Атăл çывăхнелле пурăнакансем пулă тыткаласа пурăнаççĕ (между прочим, занимаются рыболовством). Бгтр. Çывăрас умĕн эпĕ лашасене вут çывăхнерех хуса килтĕм те, çывăрма выртрăм.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

якын

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[ŝi'voĥ)]
proksime, proksima
хулана çывăх — proksime al la urbo
çывăха ан кил — ne aliru proksime
çывăх тăр — stari proksime
çывăх вăхăтра — en la proksima tempo
çывăх тус — intima (proksima) amiko
çывăхрах паллаш — konatiĝi pli proksime
çыв(ă)хар — alproksimiĝi

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«близкий»; «близко»; др. тюрк., КБ йагук, КБ, АФТ, Рабг., тефс. ХII-XIII вв., Замахш. йавук, туркм. йовык, ног. ювык, кирг. жуук, казах. жуык (у Ильминского жувук), к. калп. жууык, балк. жувук, ойр. дьуук, кумык, ювук, тув. чоок, касим. жывы, тюм. йуык «близкий»; «близко». Происходит от древнего корня, соответств. казах. жу «подходить близко», «прикасаться»; кирг. жуу, МК йагу, алт. в дьу, тефс. ХII-XIII вв. йаву, «Диван» Лютфи йавуш, азерб. йовуш «приближаться»; МНХ йавуш «приближать».

Çавăн пекех пăхăр: