Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.
веревка, канат

веревочный, канатный
пушат вĕрен — веревка из лыка
мунчала вĕрен — веревка из лыка
вĕрен вĕççĕн — на привязи
вĕрен шалçи — колышек для привязи
вĕрен пусма — веревочная лестница
вĕренпе çых — обвязать веревкой
Вăрăм вĕренĕн вĕçĕ çук. (Çул). — загадка Длинная веревка конца не имеет. (Дорога).

II. глаг.

1.
учиться, обучаться
получать образование
техникумра вĕрен — учиться в техникуме
отлично вĕрен — учиться на отлично
вĕренекен çамрăксем — учащаяся молодежь
вĕреннĕ çын — образованный человек
вĕренме кĕр — поступить учиться
вĕренсе пĕтер — кончить учиться
вĕренсе тух — окончить (школу, институт)

2.
учиться, выучиваться чему-л.,
усваивать какие-л. знания
мусăк вĕрен — учиться музыке
хутла вĕрен — выучиться грамоте
çырăва вĕрен — выучиться грамоте
ача калаçма вĕренчĕ — ребенок научился говорить
вĕренсе çит — выучиться чему-л.
Вĕренни çăкăр ыйтмасть. — посл. Плоды учения не просят хлеба.

3.
учить, изучать, выучивать, запоминать что-л.
сăвă вĕрен — учить стихи
вăл урок вĕренмен — он не выучил урока

4.
приучаться, приобщаться к чему-л.
ĕçе вĕрен — приучаться к труду

5.
привыкнуть
повадиться, пристраститься разг.
ăшша вĕрен — привыкнуть к теплу
ĕçке вĕрен — пристраститься к вину
туртма вĕрен — привыкнуть курить
вĕреннĕ ĕç — привычное дело
йытă кӳрше вĕренчĕ — собака повадилась ходить к соседям

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

I.
веревка, канат

II. син.: хура карас
линь

III.
1.
учиться
вĕренекен ача — школьник, ученик
çырăва вĕрен — учиться грамоте
ăсталăх вĕрен — основательно изучить
манăн виçĕ çул анчах вĕренмелле — мне учиться только три года

2. син.: хăнăх
приучаться, привыкнуть
вĕреннĕ, хăнăхнă – привычный

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(_вэ̆рэн’), funis, quo temo aratri cum axe, cniparseius antica imposita est, connectitur, „веревка, служащая для связи передних колес е грядилем“. Кумарк.

(вэ̆рэн', _врэн'), учиться. Иваново. Икĕ уччитлĕпе вĕрен меллине пĕр уччитлĕсĕр тăрса юлтăмăр. Вместо того, чтобы учиться с двумя учителями, мы остались совсем без учителя. КС. Вĕренес вырăнне алхасатăн. Вместо того, чтобы учиться, шалишь. Байг. Кушкăра виçĕ çул вĕрентĕм, анчах вĕренсе тухачченех вĕрентмерĕç: килте ĕçлеме кирлĕ, тесе, кайран ямарĕç. Тим. Тутарла калаçма нимпе те вĕрĕнсе çитейместĕп. Я никак не могу выучиться говорить по-татарски. Сред. Юм. Вĕренчĕ-вĕренчĕ, çôк, ниме те вĕренсе тôхаймарĕ. Учился, учился, а все же в дело не вышел. Трхбл. Ăна вĕренме янă пулсан, вăл халь те вĕренĕ-ччĕ (учился бы и теперь). К.-Кушки. Эп вĕренейменрен мар, вĕренес килменрен вĕренместĕп. Не изучаю потому, что не хочу, а не потому, чтобы я не мог изучить. Ч.П. Вĕренесси пит нумай та, вĕренсе пĕтерсе пулмарĕ. Регули 321. Эп ĕлĕк пĕрластăк вĕренсеттĕм-ччĕ, халь мантăм. Эпир çур. сĕр-шыв 18. Пирĕн ялти халăх çырма-вулама çурри те пĕлеймест. Çапах та пирĕн ялтан вĕреннĕрех (образованные) çынсем тухкаланă. || Привыкать. Сл. Кузьм. 148. Пыра-киле шку.ла вĕрене (учиться грамоте) пуçларĕç. О сохр. здор. Мăй çапла кирлĕ мар чухне шарăхпа (в шарфе) сӳренĕ пирки ăшша вĕренет. Орау. Этемĕн вĕренни çал ĕнтĕ. Такова уж сила привычки. Сборн. по мед. Ĕçке вĕреннĕ аçаран-амаран. Изамб. Т. Те вĕренментен, киле килес килет. Должно быть, по непривычке, хочется домой. Орау. Ку кĕр-кунне (или: кĕрте) хальччен кĕрĕк тăхăнман-ччĕ те, вĕренмен ― пит ăшă пуль паян (т. е. без привычки вспотел, мне жарко). || Привадиться. N. Ку арăм патне пĕр кӳрĕш çынни хăнана çӳреме вĕреннĕ, тет. Ст. Ганьк. † Арăма ятăм хурала, арăма хура ача вĕренчĕ (= иленчĕ, ермешрĕ).

более или менее толстая веревка. Янтик. Хĕр-арăм (матка) чăпăркка (= чăпăрккă) е вĕрен урлă каçсан, ача туми пулать, тет. Пухтел. Вĕрен, толстая веревка. || Веревка для привязывания лошадей на кормежке. Сюгал-Яуш. Эпĕр пĕре, çарансам çулсан, вĕренпе улăха лашасене çитерме карăмăр. Мижула. Эпир, ачасем, çортри вырнă чохне вĕренпе выртма каяттăмăр. || Мера земли в 10 саж. Оточево. Орау. Тăршшĕ 10 вĕрен, урлăшĕ пĕр вĕрен. Вĕренте 10 чалăш. Тюрл. Вĕрен = 10 саж. Миçе вĕрен полчĕ? (при измерении лугов).

(_вэ̆_рэн'), назв. русск. деревни Урень (б. Симб. у?).

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

өйрәнерге (учиться)

бау, аркан (веревка)

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[verenj]
lerni (lernu), studi (studu)
вăл хутла вĕреннĕ — li lernis legi kaj skribi
эп(ĕ) университетра вĕренетĕп — mi studas en la universitato
вĕреннĕ çын — instuita, klera homo
вĕренме кĕр — eniri universitaton, eniri studi
вĕренсе пĕтер — fini studi
вĕренсе тух — finstudi (lernejon, universitaton)
вĕрент — instrui, lernigi
вĕрентекен — instuisto, instruanto
вĕренкĕч (вĕренӳ кĕнеки) — lernolibro
вĕренӳ — lernado, studado
вĕрентӳ — instruado
вĕрентӳллĕ тĕслĕх — instua ekzemplo
халĕ вĕренмелли майсем нумай — nun estas multaj eblecoj studi

[verenj]
ŝnuro, ŝnura
ун валли вăрăм вĕрен кирлĕ — por tio necesas dika ŝnuro
вĕрен пусма — ŝnurŝtuparo
вĕрен вăрăмлат — longigi ŝnuron
вĕрен арканнă — la ŝnuro malplektiĝis
ĕмĕре вĕренпе виçеймĕн — oni ne povas mezuti la vivon (jarcenton) per ŝnuro

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«верёвка»: АФТ уркен, тефс. XII—XIII вв. урук «верёвка», азерб. ӧркэн «шерстяная верёвка», «аркан», караим. Крым, ӧркӓн «длинная верёвка», туркм. урган «трос», «канат»; тат. ургән, ӳрелген «витой». Слова эти произошли от общетюрк. глагола ӳр (хак., тат., башк.), ӧр (туркм., тур., казах., алт. В и др.) «вить», «плести».

«учиться», «приучаться», «привыкать», «повадиться», др. тюрк., КБ, Замахш., тур. ӧгрен, хак. ӳгрен, уйг. ӳгэн, азерб., тат., башк. ӧйрэн, туркм. ӧврен, кирг. уйрӧн, казах., ног. ӳйкрен, ойр., карач. ӳрен, якут. ӳӧрэн, узб. урган, чаг. ӧргӓн «учиться», «обучаться», «приобретать навыки». Слова эти произошли от древнетюркского ӧ «думать», ӧг «мысль», «дума», «ум»; следовательно, ӧгрән, вĕрен «прстигать», «воспринимать чужую мысль», «развивать свой ум». Ср. др. тюрк. ӧ «понимать», «думать» > ӧг «мысль», «дума».

Çавăн пекех пăхăр: