Шырав: выç

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.
см. выçă

II.
проголодаться
изголодаться
голодать
выçса вил — 1) умирать с голоду 2) сильно проголодаться
хырăм выçса кайрĕ — мне захотелось есть
выçса пурăн — голодать
выçса çит — наголодаться, настрадаться от голода
Выçсан çăкăр та кулач. — погов. Проголодаешься, так и черный хлеб покажется калачом.
Ачан хырăмĕ йăмра çулçи ӳкиччен выçса каять. — посл. Не успеет лист с ветлы упасть, как ребенок уже проголодался.

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

голодать
выçса вилчĕ — с голоду умер

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

или выçă, голодный; голод. Хыпар № 37, 1906. Тырри пулнă çул та, йӳнĕпе сутса пĕтерсе, халăх выççа юла пуçларĕ. Сред. Юм. Мĕн выç кашкăр пик уллан? Что ты воешь, как голодный волк? (говорят плачущему). Юрк. Вăл лашине, çиме памасăр, выçă вĕлерчĕ. Кан. 1929, 165,4. Выçă йăтта тутти çуллать, теççĕ вĕт юмахра. Истор. Нумайĕшĕ, выçă кавсăлса, ниăçтан йӳнеçтереймесĕр, вăрра пикеннĕ. Шумш. Выççа-тотта корнă çын. Человек, испытавший и голод и сытость. (Послов.). Бгтр. Пуп, хырăм выçăпа (от голода), çĕрĕпех çывăрмарĕ, тет. Ала 93°. Выçă усра, держать голодным. БАБ. Темĕн чухлĕ çын выçă вилчĕ (перемерло с голода), тет. Çĕнтерчĕ 6. Выçăпа вар-хырăм пит чăрлатать (урчит). Кан. 1927, № 241. Выçăпа аптăранă çынсене кивçен пачĕ. Сир. 294. Çавăнпа вара таса вырăна сыхлама çынсем нумай та юлман, выçă аптăраса, харпăр хăй çĕрне саланса пĕтнĕ. || О злаках — тощий. Чув. календ. 1911. Ыраш выçă пулчĕ пулин те, теçеттинерен 45 пăт тухрĕ. Ч. С. Уяр пулать те (бывает), тырă пулă выçă пулать (родится). || Жадный. СПВВ. N. Иуда пек выçă чунлă пуласран сыхлан, тенĕ.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

ачыгырга

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

> выçăх «(сильно) проголодаться»; «жадничать»; МК (1, 165) ачык (ч) туркм., тур. ожык, азерб. ачы, уйг. ач, ечики, узб. очак, кирг. ач, ачык, казах., к. калп., ног. ашыг, желт. уйг. аш, тат. ачыг, башк. асык(г) «проголодаться»; чув. хырăм выç туркм. гарн ач, кирг., тат, карын ач, казах., к. калп., ног. карын аш, хак. харын ач «проголодаться».

Çавăн пекех пăхăр:

въезд въезжать въехать вы « выç » выç-варлă выç-варла выç-выçă выçă выçă çил