Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
какой
епле майпа? — каким образом?
ав еплескер вăл! — вот он какой!
Ашше-амăшĕ епле, ачи-пăчи те çапла. — посл. Каковы родители, таковы и дети.(соотв. Яблоко от яблони недалеко падает).

2.
каким образом
епле пурăнатăн? — как ты живешь?
ха, еплерех калаçать вăл! — смотри-ка, как он разговаривает!
епле майлаштармалла-ха ку ĕçе? — каким образом все это устроить?
эпир епле тăрăшсан та — как бы мы ни старались

3.
при выражении восхищения, удивления, негодования и т. д.
какой, что за, как
епле савăнас мар! — как не радоваться!
епле çын вăл! — что он за человек!
епле хавас эп сана курма! — как я рад тебя видеть!
епле хитре çурт! — какой красивый дом!

4. частица,
выражает негодование, удивление
как
епле, вăл халĕ те кунта-и? — как, он все еще здесь?

◊
епле апла? — как же так?
епле те пулин — как-нибудь
епле те пулсан — как-нибудь
ăна епле те пулин пулăшас пулать — надо как-нибудь помочь ему
епле пулсан та — как бы то ни было, при всех условиях, во что бы то ни стало
епле килнĕ çапла — как попало
мĕнле килнĕ çапла — как попало

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(jэ_пл'э), как, каков, какой. N. Этем епли ачи-пăчи çинче палăрать. На детях видно, каков человек (о человеке можно судить по его детям). Сл. Кузьм. 75. Ху кам иккенне пĕлтерес тесен, юлташусем камне кала, вара эпĕ эсĕ еплине пĕлеп (я узнаю, каков ты). Беседа чув. 4. Епле хĕнетпĕр-ха? — Ăçта? Вара пушăсăр çула тухас тетĕн-и-мĕн? Альш. Ĕç, ĕç! Епле вăл, ĕçмесен? Апла эсĕ пире хăнана чĕнместĕн. Пей, пей! Как это не пить? Этак ты нас и в гости не позовешь. Етрух. Вăл: акă епле тасататăп, тет, пур чир-чĕре кил-ăш-чиккинчен хăваласа кăларатăп çакă килтен! Макка 139°. Юрăсене пусма пулнă-чĕ, вĕсене пусĕç-ши? епле пек? Песни обещали напечатать. Как тебе кажется, напечатают ли их? Орау. Çакăнтан ӳксен, вилмелле-и? (или: кунтан ӳксен, вилĕн-ши? — Епле ӳкен вĕт! А что, если прыгнешь отсюда, то умрешь? — А ведь это зависит от того, как упадешь. Юрк. Эсир епле ятлă çынсем пулатăр? Вы что за народ, что за племя? IЬ. Эсĕ епле кĕл-тунине эпĕ пĕртте курман, — епле кĕл-тăватăн? тесе ыйтат. IЬ. Санран ыйтатăп эпĕ: эсĕ хăна ху епле, айăплă тетне е çук-и? IЬ. Хăшĕ епле суеçтерме пĕлет, çав çапла суеçтере пуçлат. Никит. Ав, Петĕр киремете çырлахтарманшĕнех вилчĕ вĕт. Епле çырлахтармастăн ăна, епле çураçмастăн унпала? тенĕ. Ст. Чек. Епле илем (как мне купить) çакăн пек карттус? Ст. Шаймурз. Кӳлсе тухрăм çӳрен утăра, çул еплине пĕлмешкĕн. Хыпар № 27, 1906. Епле апла (как это так), мĕнле хаçетшăн (= хаçатшăн) тĕрмене хупаççĕ? тетĕп эпĕ. Юрк. Пире, чăвашă, юрат-çке, тетĕн, вăл епле апла юрат пулĕ? (как это допустимо?). Альш. Вĕсем кайиччен, ял еплерех (какова примерно) иккенне пĕлсе юласшăн эпĕ. || Какой бы ни...; как бы ни... О сохр. здор. Епле çыннăн тă (какому угодно человеку) хăйĕн тумтирне шаккама ĕçленĕ хушăрах кăшт та пулин вăхăт пулать. Альш. † Шурă Атăл хĕрри шурă хăйăр; еплеех те шурă пулсан та, юр пулмĕ. || В вопросах соотв. русск. а что, ну что. Юрк. Кăсен сăмаварĕ тахçантанпа тасатман: пăхма ирсĕр, тикĕт чӳлмекĕ пек хуп-хура. Хуп-хура пулнине курсан, хăни: эсир епле, куллен чей ĕçетре? тесе ыйтат. IЬ. Епле, И. И. сана киле ячĕ-и? IЬ. Пайтахчен уткаласа çӳресен тата: епле, аван-и? Вуласа пăххалĕ, итлем, тет.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

нинди, ничек

Çавăн пекех пăхăр: