Шырав: ешĕл

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
зеленый
ешĕл апат — зеленый корм
ешĕл конвейер — с.-х. зеленый конвейер
ешĕл çаран — зеленый луг
ешĕл тум — зеленый наряд

2.
цветущий
ешĕл тĕнче — цветущая природа

3. перен.
молодой, зеленый
вăл ешĕл кăна-ха — молод он еще

◊
ешĕл сенкер — медный-купорос

◊
ешĕл сенкер — медный купорос
сенкер чăрăш — голубая ель

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(jэ_жэ̆л'), зелень; зеленый. Хыпар № 11, 1906. Пĕр ик-виçĕ эрнерен вăл вырăна та ешĕл пусса илет. N. Курăк çине ан вырт, кĕпĕне курăк ешĕлĕ çапĕ (у тебя рубашка сделается от травы зеленою, с зел. пятнами). Шаймурз. † Тăхăнăрсам ешĕлĕ пĕтиччен. Надевайте их (перчатки) до тех пор, пока не слиняет их зеленый цвет. Баран. 5. Çаран çинче курăксем ешĕл пулса ларĕç-ши? тесе, шавлать пӳртри çын. Альш. † Ешĕлех те калпак эп тăхăнтăм, ешĕлех те хулана эп кайрăм. Чув. сборн. 144°. † Атăл çинче ешĕл машшина (пароход). Ст. Шаймурз. † Шурă Атăлпа ешĕл машшина, хумхантарать Шурă Атăл шыв(ĕ)сене. Лашм. † Унăн хуппи (ставни у окон) ешĕл сăрлă иккен. IЬ. † Хура çыру, ешĕл пичет пирĕн савни аллинче. IЬ. † Алăкăр умĕнче решетке, аллăрта ешĕл перчетке. Ау 281. † Шур-Атăлпа юхса килет ешĕл пуçлă машшина. Fontes 1. † Шур-Атăлтан юхса килет ешĕл пуçлă машшина. Образцы 45. Аллăрсенче ешĕл перчетке, ан пăрахсам ешĕлĕ пĕтиччен.

зеленеть (очень сомн.) Сл. Кузьм. 56. Çарансем çинче курăк ешĕлсе выртмасть. (Так напечатано).

(jэ_жэ̆л'), ежели, если. Сред. Юм. Ешĕл тепĕр пирн пахча орлă каçса çӳренине корсан, такки ôруна персе хуçап; асту вара!

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

яшел

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

1. «зелёный»; 2. перен. «молодой»; ем-ешĕл «совершенно зелёный», «зелёный-презелёный»; др. тюрк., МК, КБ, Замахш., азерб. йашыл, уйг., тур. йешил, узб. яшил, кирг. жашыл, казах., к. калп. жасыл, тат. яшел, башк. йәшел «зелёный». Образованы от яш, жас и пр. «зелёный», «молодой»; Замахш. йам-йашыл «совсем зелёный». Более закономерной и древней формой в чувашском является çеççеçен хир, __çеçпĕл__ и др.

ешĕл сенкер, диал. ешлĕ сенкер «медный купорос»; башк., тат. йәшел-зэнгәр «железный купорос». Второе слово из перс. (зăнгар) «ярь-медянка»; см. ешĕл.

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

симĕс. Кумен улăхĕ шыв енчен тухса симĕс (ешĕл) курăкпа витĕнчĕ [Селивановский 1913:1].

Çавăн пекех пăхăр:

еш Еш-Пикеç Еш-Тĕп ешĕк « ешĕл » ешĕл шенкер ешĕл-сенкер ешĕл-шенкер ешĕлкке ешĕллĕх