Шырав: йăш

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
слабеть, терять силы, обессиливать
ватăлса йăш — обессилеть от старости
чирлесе йăш — ослабеть от болезни
сывлăх йăшрĕ — здоровье сдало
йăшса çит —ослабеть (окончательно)

2.
рыхлеть, становиться рыхлым
юр йăшнă — снег стал рыхлым

3.
трухляветь, подгнивать
пĕренесем йăшнă — бревна подгнили

4.
выпадать, лезть (о шерсти)

5.
разрушаться, осыпаться, оползать
çыран йăшать — берег ползет

6. перен.
слабеть, утихать, затихать
çил йăшнă — ветер утих

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

сопревать; спреть; кирпĕç йăшать – кирпич преет; кирпĕç çумăрпа йăшнă – кирпич от дождя спрел.

71 стр.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(jы̆ш), подр. легкому шуршащему шуму. Альш. Урамра кăнтăрла-çĕрле йăш-йăш-йăш карăсем чупса çӳреççĕ. Шел. 79. Йăш-йăш çăмăрпа, вăш-вăш лĕп çилпе, ешĕрсе ӳсет тĕрлĕрен çимĕç. || Подр. flatui ventris. КС. || Подр. еле слышному смеху. Йӳç такăнт. 37. Ачасем кăмака хыçĕнче йăш кулаççĕ. || Подр. шуму паровой машины (jŏш).

(jы̆ш), размякнуть (напр. о снеге, камне и пр.), смягчиться. В. Олг. Йор йăшша („ă“ произн. как беглое у) карĕ, çол потат. Сред. Юм. Йор йăшнă. Çор-конне, ирле пуçласан, йор йăшать те, çынна та чăтаймас, ора таçтах анса каять. Орау. Юр йăшнă пĕтĕмпех, çула тухмалли çук ĕнтĕ. Ст. Чек. Тир йăшат çăмĕ тухакан пулат. Виле выльăхăн тирĕнчен тытсан, çăмĕ тухат. Ib. Йăшнă — переходная ступень к таянию и гниению. Ib. Кĕрĕк çăмĕ йăшнă. Шерсть на полушубке лезет (перепрела или сгнила). Ib. Тир, чăркаса хурсан, йăшат, юрăхсăр пулат. КС. Хăмла-çырли (малина) йăлт йăшша кайнă (как дотронешься до ягоды, так она и отпадает — переспела). Чăв.-к. † Чупрăм антăм çырмана, шăмă кĕпçе пулмарĕ, йăшнă кĕпçе пулайрĕ. Çутталла. 112. Пĕвесем çинче пăр йăшса хуралса каять. || Устать, изнуриться. Орау. Кĕсри Упнер тăвайккинче (хăпарнă чухне) йăшрĕ пĕтĕмпех (выбилась из сил). Ст. Чек. Йăшнă = пушаннă, вăйсăрланнă. Шалча. Йăшнă, усталый изнуренный. Сред. Юм. Çын, ырсан: ха, чисти йăшнă вит, пĕр пăт та çĕклейми пôлнă, теççĕ. || Заболеть. N. Стариксем патне кайса килмелли пур та, Саня тем кăшт йăшрĕ-ха! Скотолеч. 25. Выльăх хытă чирлессе кĕтме юрамаст, пăртак йăшсанах, киле хăварас пулать. Н. Уз. Йăшша тăрап. Я нездоров, прихварываю. Орау. Ача пĕтĕмпех йăшрĕ: те вилсе каять, темĕскер ĕнтĕ. Хурамал. Манăн ача темле йăшша тăрать-ха, теççĕ арăмсем, ачи чирлесен. || Размякнуть (о пьяном). Сред. Юм. Пĕр-ик чекке эрехпех чисти йăшнă, пăртак-çиç йăванса каймас. Я. Турх. Йăшнă, размяк (пьяный). || Потерять силу. Стюх. Йăшнă, потерял свою крепость, силу. Ст. Чек. Пăсарлăх йăшнă (пăсарлăх пушаннă, вăйсăрланнă). От временного, расслабления заднего прохода не может громко рederе. Моросить (о дожде). Ст. Чек. Вĕт çумăр йăшат (моросит). Ib. Çумăр йăшша çăват. Идет частый дождь.

то же, что йыш. Якейк. Кил-йăш, семья. Ял-йăш, деревенское общество.

Çавăн пекех пăхăр:

йăхсăрлăх йăхтар йăхташ йăхяхлан « йăш » йăш-йош йăш-яш йăшăк йăшăкла йăшăклан