Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
дерево

деревянный
древесный
вăрман йывăççисем — лесные культуры (деревья)
лăсăллă йывăçсем — хвойные породы
çулçăллă йывăçсем — лиственные породы
сыпакан йывăç — подвой
сыпмалли йывăç — привой
улма йывăç (йывăççи) — яблоня
улма-çырла йывăççисем — фруктовые деревья
хунав йывăç — побег (дерева), саженец  
йывăç авăр — деревянная ручка, деревянный черен
йывăç вулли — древесный ствол
йывăç кăкĕ — комель
йывăç кăмрăкĕ — древесный уголь
йывăç кĕреçе — деревянная лопата
йывăç папки — почка
йывăç пахчи — сад
йывăç сĕткенĕ — древесный сок
йывăç сухарĕ — смола
йывăç çурт — деревянный дом
йывăç улми — диал. яблоки
йывăç ура — деревянная нога (протез)
йывăç хăвăлĕ — дупло
йывăç хуппи — кора, корье
йывăç кас — рубить дерево
йывăç ларт — сажать деревья

2.
лес, лесоматериалы
пӳртлĕх йывăç ил — купить лес на строительство дома
йывăç каскала — заниматься столярным ремеслом
йывăç кăлар — вывозить лес
йывăç хатĕрлени — лесозаготовки

3. перен.
деревянный, безжизненный, невыразительный
йывăç чĕлхе — деревянный язык

◊
йывăç спирчĕ — древесный спирт
йывăç çу (çăвĕ) — ладан

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

дерево
йывăç ăшне — внутрь дерева
йывăç ăшĕнчен — извнутри дерева
йывăç патне — к дереву
йывăç çине — на дерево
йывăç çинчен — с дерева
ку сĕтеле йывăçрăн тунă — этот стол сделан из дерева
йывăçăн улми нумай (сахал, çук) — на этой яблоне много (мало, нет) яблоков
ӳкнĕ йывăç — валежник
йывăç витре — деревянное ведро
йывăç тĕмĕ — куст

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(jывы̆с'), дерево. См. йăвăç, йӳç. Курм. Пĕр йывăçа касса ярăп та, тăратимăп. (Этем вилни). N. Тирĕсене пусакан çĕрти йывăçсем çине çакса хăвараççĕ. Шкуры вешают на деревьях, около которых колют (животных). СТИК. Йывăç муртакланса кайнă. Дерево стало близко к гниению, т. е. сделалось дряблым. N. Малтанхи кĕçнерни-кун каçхине, çĕрĕпе, пĕр-пĕр варти йывăç айне ватти-вĕттипе пухăнса, выльăх пусса, хăйсем пĕлнипе выльăх ашне пĕçерсе, учӳк тăваççĕ. || Деревянный, неотесанный. СТИК. Эй йывăç чĕлхе! Хăнтан пысăккине çапла калаççи! (Говорят маленьким, когда они называют старших по именам). || Яблоня. N. Йывăççинчен улми аякка ӳкмес, теççĕ. (Посл.) Яблоко от яблони недалеко падает. || Бревно. Сред. Юм. Солă пĕренисĕне йывăççран-йывăçа (пĕренерен-пĕренене) лектерсе, çыхса тохаççĕ (задевают одно за другое). || Дубина (caudex). Альш. Эй хытнă япала! Тăрать çавăнта, йывăç! Эх, остолоп! Стоит тут, дубина!

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

агач

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[jivoŝj']
arbo, arba, ligno, ligna
йывăç çине хăпар — grimpi arbon
йывăç çинчен ан — malgrimpi de arbo
йывăç çинче лар — sidi sur arbo
йывăç çурт — ligna domo
улма йывăççи (улмуççи)— pomarbo
йывăç çăвĕ — incenso
йывăç урай — ligna planko
йывăç хуппи — ŝelo
йывăç ларт — planti arbon
йываç-курăк — plantaro, vegetaĵaro, flaŭro

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«дерево»; др. тюрк. ы, ыгач, КБ, узб., тефс. XIV— XV вв., уйг. йагач, МК, Замахш., чаг. йығач, желт. уйг. йиғаш, узб. ёгоч, азерб., туркм., тур., тат. агач, казах., к. калп., ног., алт. В, шор. агаш, тув. ыяш, башк., хак. агас, кирг. жыгач, гаг. аач < агач «дерево».

Çавăн пекех пăхăр: