Шырав: йӳрĕк

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
проворный, расторопный, шустрый, быстрый, ловкий

проворно, расторопно, шустро, быстро, ловко
йӳрĕк лаша — быстрый конь
йӳрĕк çӳре — быстро ходить

2.
живой, подвижный
йӳрĕк куçлă çын — человек с живыми глазами

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

живой, быстрый, расторопный. СПВВ. ПВ. Йӳрĕк ― старательный, расторопный. (Козм.). Поуч. и речи сельск. жит. Эсĕ халĕ тулли ӳтлĕ, йӳрĕк (= шухă) чунлă; ватăлсан, санăн шăммусем пĕрмечĕклĕ тирпе анчах витĕнсе тăрĕç. СПВВ. ЛП. Йӳрĕк = ĕçчен. Полтава 6. Хăш чух йӳрĕк лань (надо: план) пек вăл утса çӳрет çăмăллăн («лани быстрые стремленья»). Б. Олг. Йӳрĕк çын — работящий, трудолюбивый. Б. Олг. «Йӳрĕк çын - ловкий, ĕçлет». || Имя героя в сказке, который выполнял трудные вещи, пользуясь словами: «Пӳлĕх, пӳлĕхçи, уланка пулă калашне (çак патша хĕрĕ пĕтĕ пулнине курăттăм)». Собр. 237. Ĕлĕк пĕр кахал йӳрĕк пурнать, тет. || «Растяпа, вялый; небрежный». М. П. Петр.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«проворный», «живой», «расторопный», «шустрый»; тур., туркм. йӳрекли, узб. юракли, башк., тат. йӧрекле, уйг. жӳреклик, кирг. жӳрӧктӳӳ, азерб. ӳрәкли, зирәк «отважный», «храбрый», «смелый», «бойкий», «живой»; тат. зирек «бойкий», «смышленый», «догадливый», «сообразительный». Слова эти, кроме зирек, произошли от названий сердца (см. чĕре); напр., в туркм. и тур. йӳрек, азерб. ӳрәк «сердце», «душа»; «смелость», «храбрость». Следовательно, у кого сердце хорошо работает, тот живой, бойкий, смелый, храбрый; в чув. чĕре и йӳрĕк возникли в разное время.

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

шухă. Эсĕ халĕ тулли ӳтлĕ, йӳрĕк (шухă) чунлă ватăлсан санăн шăммусем пĕрмечĕклĕ тирпе анчах витĕнсе тăрĕç [Поучения 1904:34].

Чĕрчун ячĕсен чăваш-вырăс-латин словарĕ

вьюрок/юрок — fringilla montifringilla [çерçи йышши вĕçен кайăк]

Çавăн пекех пăхăр:

йӳпре йӳпсĕн йӳпсĕнтер йӳптер « йӳрĕк » йӳрĕк куç йӳрĕккĕн йӳрĕклĕх йӳрĕклен йӳрĕклентер