Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
синий, голубой
чакăр кăвак — васильковый
кăвак ката — синяя даль
кăвак кĕпе — синяя рубашка
кăвак куç — голубые глаза
кăвак пĕлĕт — 1) голубое небо 2) темно-синяя туча
кĕпене кăвакт пĕвет — окрасить рубашку в синий цвет
аслă çул хĕррисем кăвак чечек, çулаймарăм кăвакки тăкăниччен — фольк. вдоль дороги трава с голубыми цветочками, не удалбсь мне скосить ее, пока не осыпался голубой цвет
Кăвак хирте кĕмĕл выртать. (Çăлтăрсем). — загадка По голубому полю рассыпано серебро. (Звезды).

2.
серый
кăвак кашкăр — серый волк
кăвак шинель — серая шинель

3.
седой
кăвак сухал — седая борода
кăвак çӳç — седые волосы

4.
сивый
кăвак ут — сивый конь
тимĕр-кăвак ут — конь темно-сивой масти

5.
сизый
кăвак кăвакарчăн — сизый голубь

6. разг.
краска
кăвак ăсти — красильщик

◊
кăвак çутă — рассвет
кăвак çутăлла — с рассветом
кăвак çеçпĕл — бот. медуница
кăвак çырла — 1) ежевика 2) голубика
кăвак хунчав — герань
кăвак хуппи — северное сияние

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

сизый, седой, синий, голубой; кăн-кăвак – весьма сизый, весьма седой...; кăвак (пĕлет) небо, твердь; кăвак хуппи – метеор в виде раскрытия неба на миг; кăвак çырла – ежевика; кăвак лаша – сивая лошадь; кăвак чечек – синенький цветочек; кăвак тăла – казинет; кăвак чарлан – цапля; кăвак купшанкă – мокрица; кăвак чул – купорос; кăвакар – синеть, багроветь, седеть, заплесневеть, зеленеть.

88 стр.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(кы̆вак), подр. кваканью лягушки.

(кы̆вак, квак, коак), синий; сизый; серый; голубой. Ск. и пред. Пасар кăвак йĕмĕ. Ачач. 82. Чӳречисене кăвакпа сăрланă (у дома), карнисĕсене пит капăр эрешлесе пĕтернĕ. Синьял. Вăрман хĕрĕнчи кăвак пĕлĕт, тем çăвасси пур халĕ. Ib. † Вăрман хĕрĕнчи кăвак тĕтри, карĕ вăрман тăршшĕпе. С.-Устье. Кайăр кунтан, кăвак кĕреçесем! Ядр. † Кăвак-кăвак кăвакарчăн, йăви тавра çавăрнат, икĕ çунатне шарт çапать: пĕр çăмарти çук, тиет. Образцы. Кăвак кăвакарчăнăн кăвакĕ çук, шурă кăвакалăн тĕпекĕ çук. Ала 60°. Кăваках канторне те кĕрсе тăрсан, авкалантăм хура та çĕлен пек. Ст. Ганьк. † Çӳл ту çинчи кăвак юман. Собр. Кавак хирте кĕмĕл выртать (пĕлĕтсем). Чăв.-к. † Вăрман хĕррисенче кăвак пылчăк, кĕпер хывса каçса пулмарĕ. М. Чолл. Иван çавăрăнса пăхать — кăвак кашкăр (серый волк). ЧП. Аслă çул хĕррисем кăвак чечек, çулаймарăм кăвакки (синие лепестки) тăкăниччен. Микушк. † Кăвакарчăн кăвак, чĕкеç хура. Эсир (= ты) лайăх, эпир (= я) начар — эпĕ тăраймăп сирĕн умăнта (так!). N. Кăвак сурăх кĕрте ларĕ. (Сĕрĕм тини, т. е. тивни). || Сивый. Образцы 40. Кăвак-кăвак лаша та, кăтра çилхе, тураса йĕс тура витмерĕ. Ала 65. † Кăвакран кушма пустартăм, витеймерĕм кăвак утма. Альш. Вăл чӳке ялан кăвак лаша пусаççĕ. || Седой. N. Пĕр кăвак сухаллă ватă ăстарик. Ск. и пред. Кăвак ватă карчăк. М. Тув. † Кăвак пуçлă атийăм кăвакарнă укçипа кăвак лаша илсе пач (= пачĕ) пире туя парса яч, туй илемне кӳресшĕн. Кĕвĕсем. Шурти, шурта шур лаша та, шурă та пулсан, кăвак юртат. (Смысл м. б такой: «хоть и белая, а рысит по-сиврму», т. е. как сивая). С. Тим. † Хапха умĕнче кăвак пăр, ирĕлмессĕн сунатрам? || Зеленый (в перен. см.). Иштерек. Эсĕ кăвак-ха, ним те корман. Ты еще зелен (т. е. молод), ничего не видал. (Так обыкновенно говорят взрослые молодым, желая подчеркнуть их молодость и неопытность. В остальных случаях употребление «кăвак» в зн. «зеленый» неизв.).

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

күк

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[kvak]
blua, helblua, griza
кăвак тӳпе — blua ĉielo
кăвак пĕлĕт — griza nubo
кăвак çӳç — grizaj haroj
кăвак çырла — rubuso
blua bero
кăвакар — bluiĝi, purpuriĝi, griziĝi, ŝimi
кăн-кăвак — bluega, intensa blua
кăвакăш — ŝimo

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

1. «синий», «голубой», «сизый», «сивый»; 2. «седой»; кăвак сухал «седая борода»; др. тюрк., КБ, уйг., кирг., казах., к. калп., ног. кӧк, к. калп. кӧк, туркм., тур. гӧк, узб. кук, башк., тат. кӳк, азерб. кӧй «небо»; «голубой», «синий»; хак. кӧк «голубой», «синий»; тув. ак-кӧк «голубой», кӧк «синий»; алт. кӧк, якут. кӳох, монг. хӧх «голубой», «синий», «зелёный». Первоначальное значение этого слова «небо», а потом уже от цвета неба «голубой», «синий». В чув. значение «небо» сохранилось только в слове кăвак хуппи «северное сияние». Древнюю форму тюркского кӧк Grӧnbech восстанавливал на основании чувашского кӓвак: кӧк < kӧbааak (Forstudier til tyrkisk lydhistorie. Kopenhagen, 1902). Рамстедт же, наоборот, чувашскую форму выводит из тюркской: кӧк > * kӧik, kӧjük > кăвак.

Çавăн пекех пăхăр: