Шырав: кĕсмен

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
весло

весельный
хӳре кĕсменĕ — кормовое весло
кĕсмен спорчĕ — гребной спорт
кĕсменпе иш — грести (веслами)

2. диал.
лопата (для сгребания навоза)

3. перен. разг.
лодырь, лентяй
увалень

ленивый, неповоротливый, вялый
кĕсмен лаша — ленивая лошадь
кĕсмен çын — неповоротливый человек

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

руль

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(к'ӧ̆_смэн'), весло. Шашкар. СПВВ. ЕС. Кĕсмен = наян, ел пĕчĕк киммĕн ишекен кĕреçисем. См. кĕсмен. || Длинное весло. СПВВ. ТМ. Кĕсмен — пулла çӳрекен кĕреçе; унăн тăрăшшĕ пĕр чалăша яхăн пулат. Çавăнпа вăрăм çынсене те хăшне-хăшне, вăрăммине, кĕсмен теççĕ. || Кормовое весло. Paas. || Желобовидная лопата для навоза. Завражн. || Высокий человек.

ленивый, вялый, неуклюжий, неповоротливый, тяжелый; м. б. то же, что кĕсмен. Изамб. Т. Но, кĕсмен! (говорят лошади). Баран. 96. Кĕсмен вырăс сикмест те, ларкăç çинчех ларса пырать. Толст. Унăн (у него) урисем вирлĕ, санăн урусем кĕсмен (неповоротливы). СПВВ. ФИ. Кĕсмен, неповоротливый, тяжелый (человек). См. лӳппер. Ст. Чек. Кĕсмен, неподвижный: кĕсмен çын. Ib. Кай кунтан, кĕсмен! (говорят неповоротливому человеку); Ib. Кĕсмен, 1) тяжелый, неподвижный человек; 2) лодырь (жадный). Айбечи (Ибрес. р.). Вăл (чĕрĕп) илемлĕ мар, кĕсмен (неповоротлив). || В наречном см. Баран. 124. Упа çаврăнкалани, утни кĕсмен хăтланнă пек. См. кӳсмен.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«весло» < кĕресмен (ср. кĕреçе); бараб. кӳрӳсмӓн «весло»; тюм. кӧресмән «парные вёсла»; туркм., тур. кӳрек «весло»; см. кĕреçекӳре «грести».

Çавăн пекех пăхăр:

кĕслелĕ кĕслеле кĕслеллĕ Кĕслеьял « кĕсмен » кĕсмен сăмса кĕсменçĕ кĕсменлĕ кĕсменлĕ хăнкăла кĕсменле