Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I. глаг.

1.
ждать, ожидать
находиться в ожидании кого-чего-л.
пуйăс кĕт — ждать пбезда
кĕтмелли зал — зал ожидания
кĕтмен çĕртен — неожиданно, внезапно, нежданно-негаданно
туман çĕртен — неожиданно, внезапно, нежданно-негаданно
кĕтмен çĕртен пырса кĕр — 1) явиться неожиданно 2) застать врасплох
кĕтсе ил — 1) дождаться кого-чего-л. 2) встретить кого-что-л.
ăшшăн кĕтсе ил — тепло встретить
кĕтсе ирттер — 1) прождать (долго) 2) переждать
çил-тăмана кĕтсе ирттер — переждать пургу
кĕтсе пурăн — жить в ожидании
кĕтсе тăр — поджидать
кĕтсе ывăн — заждаться

2.
ждать, ожидать что-л., чего-л.
рассчитывать, надеяться на что-л.
кĕтменччĕ — не ждал, не гадал, а...
кĕтмелли те çук — нечего ожидать (бесполезно)
çакна кĕтнĕ те эпĕ — этого я и ждал
Ансата кĕтекене хăйне йывăр пулнă. — погов. Кто рассчитывает на легкое, тому придется тяжело.

3.
пасти
кĕтӳ кĕт — пасти стадо
пăру кĕт — пасти телят

◊
вăхăт кĕтмест — время не ждет
кĕтмен тĕлпулу — неожиданная встреча
кĕтмен хăна — нежданный гость
кĕтни кăлăхах — ожидания напрасны
кĕтни ахалех — ожидания напрасны
ырă сунса кĕтетпĕр! — добро пожаловать!
кĕтсех тăр! — того и жди!
кĕтмелле сут — продавать в рассрочку

II.
то же, что кăшт

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

ждать
пасти
кĕтсе ил — встречать
кĕтмен — неожиданный
кĕтӳ кĕт — пасти стадо

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(к'э̆т'), немножко, чуть. Эпир çур. çĕршыв 20. Кĕт мал еннерех пĕр пĕчĕкçĕ кӳлĕ пур. Шорк. Мана кĕт (кĕтех) тапак пар-ха. Чаду-к. Унтан кĕçĕнни пичĕшсене кĕтех çăкăр парса хăварчĕ, тет. Орбаш. Ăрак, кĕт тăрсан (немного погодя), ылтăм çăмарта исе тухса пачĕ. N. Кĕт тăхтасан, çырмари шусам сахаланаççĕ. Регули 1409. Кĕт тĕкĕнсенех ӳкрĕ. Ib. 1410. Кĕт çыртса анчах илтĕм. Кĕт анчах ил. Ib. 1411. Кĕт те тĕкĕнмелле мар. Хăр. Паль. 32. Хĕвекла аран ĕлкĕрсе пырать (поспевает), кĕтех ӳкмест. N. Кĕт çеç, немножко.

(к'ӧ̆т', _кэ̆_т), пасти. Бес. чув. 5. Ĕнесем, сыснасем кĕтекене пулăшса çӳренĕ, унтан хăй тĕллĕнех (сам, самостоятельно) сурăхсем, пăрусем кĕтнĕ; пĕр çул лашасем те кĕтсе пăхрĕ. Торв. Пĕрре пире ял черечĕпе лаша кĕтӳ кĕтме черет (очередь) тиврĕ. ЧП. Ешĕл курăк çимешкĕн сурăх кĕтӳ кĕтсери. || Ждать. Кан. Кĕтнĕ кĕтнех, татах кĕтес эппин. N. Нумай кĕтнине (раз ждал долго) сахала кĕт ĕнтĕ. N. Нумая кĕтнине сахала кĕтĕр ĕнтĕ! Долго ждали, а уж недолго-то подождите (потерпите). Регули 1457. Эп томлантăм, ĕçлеме кайрăм, вăл пӳрте кĕчĕ, эп орамра кĕтсе тăтăм. Кан. Кĕтнĕ кĕтнех, татах кĕтес эппин, тесе, татах 2 сехет кĕтрĕмĕр. Ст. Ганьк. † Эпир савнă сар ача икĕ-виç çулсăр ан кĕттĕр (= эпĕ виçĕ çулсăр каяс çук, вăл мана виçĕ çулччен кĕттĕр). С. Тим. † Пире саван сар ачу кĕттĕр, кĕттĕр, ан кĕттĕр, пĕр-ик-виç çулсăр ан кĕттĕр («я пойду не ранее З лет; он напрасно будет ждать до этого времени»). || Надеяться. ЧС. Анне, чĕрĕлетни-ха? тесе, ытрăм. Анне: ай, ачам, темĕн вăй пĕртте çук, чĕрĕлессе кĕтместĕп, терĕ. || Прочить. N. Çын валли шăтăк ан кĕт, кĕтнĕ шăтăка ху кайăн.

подр. стуку по косе молотком. Юрк. Кĕт, кĕт, кĕт! — стук по косе молотком.

подр. звукам, издаваемым петухом, скликающим кур на еду. Сунт. Кĕт-кĕт-ĕт-ĕт-ĕт-кĕт-кĕ-ĕ-т! автан чăххисене тем çиме йăхăрнă сасă.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

көтәргә

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[ketj]
atendi (atendu)
халĕ кĕтес пулать — nun necesas atendi
кĕтсе илеймерĕм — mi ne ĝisatendis
кĕтекен - atendanto

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«ждать», «ожидать»; др. тюрк., кирг., уйг., казах. кӳт, к. калп., узб. кут, ног. куьт, башк., тат. көт, туркм. гӳйт, якут. кэтээ «ждать»; казах. кӳтпеген жерден, чув. кĕтмен çĕртен «неожиданно».

«пасти», в текстах Х-ХIII вв. из Вост. Туркестана кӳтӓ, алт. И кӳт, кӳтке, кӳзе, ойр., карач. кӳт, башк., тат. кӧт, тур. гӳт «пасти»; якут. кэтэ «сторожить», «наблюдать»; Замахш. кӳткӳчи, алт. кӳдучи, тат. кӧтӳче, чув. кĕтӳçĕ «пастух». По-видимому, кĕт I и кĕт II одного происхождения: пасти — значит ждать, пока скот пасётся, пока он не насытится; ср. полов. кӳт «оберегать», «охранять»; «пасти скот».

Çавăн пекех пăхăр: