Шырав: каскăн

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
непоседа
шатун прост.

непоседливый
ял каскăнĕ — шатун, слоняющийся по деревне
каскăнра çӳре — шататься без дела

2.
распутник, развратник

распутный, развратный
каскăн арăм — распутница

3.
отбившийся от двора, стада, бродячий (о животных)
каскăн йытă — бродячая собака

4.
бойкий, ловкий, проворный
пронырливый разг.
каскăн вăрă — ловкий вор
каскăн çын — проныра

5.
пронизывающий, резкий (о ветре)

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(каскы̆н), бродяга. Орау. Зап. ВНО. Каскăн, шатающийся; пройдоха. Ib. † Ялттын-ялттын сикрĕмĕр, ял каскăнне тытрăмăр. Ib. Ял каскăнĕ пулăн çав, ачам; мĕншĕн пĕрмаях ял тăрăх чупатăн-ши? (тет ашшĕ-амăшĕ ачине) Ib. Ял каскăнĕ, ялти сăраран юлмастăн! А. Турх. «Каскăн = çивĕчĕ çын, развитой» (так!). Ib. Пит каскăн япала (его не проведешь). Ib. Каскăн вăрă — пронырливый вор; его не поймаешь, а он всё ворует. Икково. Мĕн каскăнра çӳретĕн? — Мĕн каскăнра чопатăн? Что ты не сидишь дома? (Так говорят детям, любящим слоняться по деревне и пр.). Слакбаш. Каскăн — пур çĕре те çӳрекен çын. || Бойкий, отбивающийся от стада (о животном). Собр. Каскăн ĕненне турă мăйрака ӳстермен, тет. (Послов.). Изамб. Т. Каскăн йытă (везде бегающая). Шевле. Тараска ĕни пит каскăн: кашни çĕр, карта ватса, пахчана кĕрет. Шурăм-п. № 8. Пĕр каскăн сурах таçта тарма пуçларĕ. Сред. Юм. Каскăн выльăх таçта та çĕмĕрсе кĕрĕ ôлă; пирн ĕлĕк çавăн пик пĕр каскăн ине пôрчĕ те пôс-картисĕн орлă ярнайса сиксе каçатьчĕ.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

1. «непоседа», «шатун», «человек, слоняющийся повсюду»; 2. «бродячий», «отбивающийся от двора или стада»; каскăн ĕне «корова, которая часто отбивается от стада»; йыт-качка собир. «бродячие собаки»; башк., саг. каскын, Замахш. качкан, алт. В, ойр., кирг., тур., тат. качкын, уйг. качкун, узб. кочкин, казах., к. калп., ног. кашкын, азерб. гачгин, хак. хасхы «беглый», «беглец», «дезертир». Происходит от каскас «убегать», «прятаться», «скрываться»; Замахш., тефс ХII-ХIII вв., кирг., уйг., тур., карач., тат., алт. В кач, азерб., туркм. гая, казах., к. калп., ног. кӓш, хак. хас «бежать», «убегать», «убежать»; в чув. кас сохранилось только в выражениях каскăн, ял касать и некоторых др.

Çавăн пекех пăхăр:

касаяк-курăк касите касиччей каскăç « каскăн » каскăнлан каскăч каска каска вĕлле каска кăмпи