Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1. частица отриц.
не
не-
аван мар — нехорошо
ахальтен мар — недаром
инçе мар — недалеко
пĕрре кăна мар — неоднократно, не один раз
сахал мар — немало
халь мар — не сейчас
ĕçсем чаплах мар — дела не совсем хороши
хуларан инçех мар — не так далеко от города
вăл ухмах мар — он не дурак
кăна тивер мар — давайте этого не трогать
кирлĕ мара ан калаç — не болтай впустую
лайăх та мар, начар та мар — и не хорошо и не плохо, серединка наполовинку
эпĕ хирĕç мар — я не против
çамрăках мар хĕрарăм — не очень молодая женщина
ырă мара сис — почувствовать недоброе
таçти çын мар-çке эсĕ — ты ведь нам не чужой
Ваттисем калани ахаль мар çав. — погов. Пословица недаром молвится.
Тĕнче хĕсĕр мар. — погов. Свет клином не сошелся на ком-чем-л.

2. частица отриц.
нет
— паянах-и? — сегодня же?
— нет, тогда, когда удобнее — мар, хăçан май килет, çавăн чух
мар пулсан, мĕн тăвăн — на нет и суда нет

3. союз
не только..., но и...
вăл мана пама мар, кăтартмарĕ те журнала — он мне не только не дал журнала, но даже и не показал

◊
кирлĕ-кирлĕ мар — 1) пустяк, мелочь 2) пустой, незначительный
пăхса ытармалла мар — глядеть — не наглядеться
тĕп мар падежсем — грам. косвенные падежи

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

не, не есть; ман мар – не мое; çапла тăвас мар – так делать не следует; вăл лайăх çын мар – он не хороший человек. Çĕçĕ есĕ илтĕн-и? мар (çук, илмен), нож ты взял? нет.

113 стр.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

встр. в слож.: мар мучали.

назв. с. Мары, б. Нижегородской губ.

встр. в слож. мар-тох.

(мар), не (отрицание). Ала 10. Эпĕ уна (с нею) çыпăçас мар та (если не...), манăнне сăмсана йытă çитăр! N. Тĕнче хĕсĕр мар. (Послов.). N. Хаклă таварсем анчах, мар-и онăн! Алекс. Нев. Шăммисене пĕрте хăварар мар! (давайте не оставим!). N. Улма кирлĕ мар-и? — Мĕн улми тата! Не хочешь ли (не издоли) яблоков? — Какие там еще яблоки! Альш. Унта та пĕрттех каймаççĕ мар. Тяпшяево. Эпĕ курпуна курмасăр вилес марччĕ. Не хотел бы я умереть, не увидев конька горбунка. Регули 269. Он (вăл) тытмалла мар. Ib. 270. Она тытмаяла мар. Ib. Эп паян ĕçлеме мар (не на работу) кайрăм. Ib. 272. Паян ĕçлес мар пирĕн. Ib. 281. Окçа кирлĕ маршăн та каймастăп эп онта. Ib. 414. Паян лапра мар. Сегодня не грязно. Ib. 33. Паян ĕçлемелле мар-и? Ib. 109. Эп конта мар (не здесь) ĕçлесшĕн, эп лере ĕçлесшĕн. Ib. 110. Эп конта ĕçлесшĕн мар кисе. Ib. 1152. Икш мар кирлĕ, пилĕк кирлĕ. Ib. 1464. Эп ялта порнатăп, холара мар. Ib. 1465. Эп холара мар порнатăп (или: холара порăнмастăп), эп ялта порнатăп. Ib. 1490. Ашшĕ мар (мар анчах), амăш те килнĕ Ib. 1492. Эп çулла мар анчах пырса, эп хĕлле те пырса. Ib. 1493. Тытма мар, пре те коримăрăмăр. Ib. 1495. Эп илме мар (не покупать) кисе, эп сотма кисе. Ib. 1496. Корма (корасшăн) мар анчах кайса эп, поплеме кайса. Ib. 1497. Вăл мана пама мар (не только не дал, но), кăтартмарĕ те. Ib. 1498. Вăл мана кăтартнă мар, пачĕ те она (не только показал, но и дал). Трхбл. Вуннă, темерĕç-и вара? (в Ст. Семенк.: „вуннă терĕç мар-и вара?“), Орау. Пилĕк çухрăм пулать-и унта? — Пиллĕк мар, улттă та пулать пуль. Ib. Эсĕ маншăн Иван арăмĕ; Иван арăмĕ марри пĕрех (жена ли ты Ивану или: нет — для меня безразлично); эпĕ санран уншăн-куншăн хăраса тăмастăп. Другие варианты того же высказавания: „Маншăн эсĕ Иван арăмĕ пулни нимĕн те мар“— „Санран: Иван арăмĕ, тесе, хăраса тăмалла-и-ха.“ — „Ав кала, такăш пулнă (какая персона!) Иван, арăмĕ!“ Халапсем 21. Кунта халĕ те çын пур мар-и? тесе уксах-чăлахĕ (хромой чорт) чипертерех çӳлелле пăхкала пуçлать. Юрк. Памасан, лайăх марне пĕлет.— Знает, что не хорошо, если не дать. Орау. Кайимасть те мар-и-ха вăл паян? Может быть, он и не поедет сегодня? Н. Шихабыл. Çав турăсене çилентерес мар, тесе (чтобы не прогневить), вĕсене парнесем панă. N. Вуй (= вăй) полма мар (у меня не только нет силы, но), ора çине тăримастăп. ЧС. Çав çынсем варринче лаша тесен, лаша мар; ĕне тесен, ĕне мар,— темĕскер тăрат. Аттик. Вĕсем çавăрăннă чух (во время опахивания) çырма та çырма мар, ту та ту мар, вăрман та вăрман мар (т. е. ничего не разбиарают), тӳрех шатăртаттарса (напролом) сухаласа каçса каяççĕ. (Хĕр-сухи). Панклеи. Çак лоткă айĕнче (под этой лодкой) халь çок мар-и итлесе выртакан (нет ли подслушивающего)? Байгул. Унтан упăшки; тултан кĕрет те: ку мĕн тата? тесе тĕлĕнсе каять. Арăмĕ: Иван пичче мар-и-ха [да (ды̆) это дядя Иван]; пĕлĕм (блины) çиме чĕнтĕм те, пырне типĕ пĕлĕм лартса вилнĕ пулас, хам çу илме тухсан, тет. П. И. Орл. Хайхипе калаçса пăхмăр-ши, калаçма аванах мар мар пулсан?— Не поговорите ли вы с тем человеком, если это не представит неудобства? (Заметьте повторение „мар“). Орау. Тутар мар мар-и? Может, не татарин он? Ib. Каяс мар мар-и? Не оставить ли намерение итти-то? (т. е. может быть, лучше не пойти). N. Çилентермелле мартарах каларăм. Я сказал об этом осторожно, чтобы он не рассердился. Ск. и пред. 104. Пилеш хĕрес çан алра пур марччĕ ара ун чухне? N. Ĕç-ха тырă пулнă чухне, кăçал тырă çук мар-ха! (не нет, т. е. есть). Çĕнтерчĕ 29. Чухăнсем çинине курас марччĕ. N. Ним мартан та нумай усăллă япала тума пулать. КС. Эс апла калатăн та, вăл апла мартарах пулмалла. Ты говоришь так, но оно (это), повидимому, не совсем так. Отн. употр. отр. „мар“ см. Опыт иссл. чув. синт. I и II. Различные говоры представляют здесь некоторые особенности, при чем иногда не исключена и возможность иноязычного влияния.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

түгел

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[mar]
ne (negativa partikulo por ĉio krom verboj)
вĕсем мар — ne estas ili
инçе мар — ne malproksime, proksime
пĕрре кăна мар — ne unufoje
сахал мар — ne malmulte
тутлă мар — malbongusta
халь мар — ne nun
кунта мар — ne estas ĉi tie
кирлĕ мара ан кала — ne diru stultaĵojn
эп(ĕ) хирĕç мар — mi ne estas kontraŭ

Çавăн пекех пăхăр: