Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
нухрат — мелкие серебряные монеты или их имитация, употребляющаяся в качестве украшения, а также для дароприношений
чăн нухрат — серебряные монеты
ахаль нухрат — бляшки из блова или жести

çӳçĕмсене вырăсла кастартăм, пĕрчисерен нухрат яртартăм — фольк. я постриглась на русский манер, украсила каждую прядь волбе нухрăтом

ай пиччеçĕм, инкеçĕм, эсир мана курас çук, манăн пуçри нухратăм Атăл тĕпне сарăлтăр — фольк. ах, мои брат и сестренка, меня вы больше не увидите, поэтому нухраты, что украшают мою голову, пусть рассыплются по дну Волги (из причитаний невесты)

2.
серебро, серебряные деньги
Нухратăн нăхти çук. — посл. У серебра (денег) нет недоуздка (т.е. их трудно удержать, не потратить).

◊
нухрат-тĕрри — название особого узора в вышивке
нухратлă çĕрĕ — перстень с печаткой

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

деньги, пришиваемые к сурбану
нухрат хыв — класть деньги в кереметь

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

нохрат, ряд мелкой монеты круглой или овальной формы из серебра или олова. Употребляли чуваши в прежнее время для украшения, а также бросали киремети и йирих'у в жертву для умилостивления. СЧЧ. Тата нухратсем шăратса, пуртă çине ярса çап-çутă шăтăклă-шăтăклă япаласем пулса лараççĕ. Вăсене вара çиппе витĕрсе хăйă çине çакрĕçĕ. Йĕрĕхе чӳкленĕ чӳхне яланах çавăн пеккисене тăваççĕ (молились по случаю болезни ребенка)... Пашалуне, юсмансене, тата нухратсене те сĕтел çинех хучĕç (во время того же моленья). Альш. Çĕнĕ-çынни çĕкличчен, çав кĕвенти çине нухрат хурат. Вăл нухратне хĕрсемми илет хăйне. Сред. Юм. Нохрат пик çиç тесе, пит çӳхе япалана калаççĕ. Собр. † Инкем çинче пурăнтăм хутаç тĕпĕнчи нухрат пек. (Хĕр йĕрри). Вил-йăли. Сурпан çинчен (хĕр пулсан пуçĕ çине тӳрех) туттăр çыхаççĕ, туттăрĕ çине, çамки тĕлне, виçĕ кĕмĕл укçа çĕлесе хураççĕ, укçа çуккисем виç нухрат çĕлеççĕ. N. Вара ун хыçăн (после этого) кил хуçи ăçта ассăннă (в местах пребывания помянутых на молении богов по случаю болезни), унта нухратсам пăрахса çӳренĕ. Альш. Арçынсен кĕпи умне тата нухрат çĕлесе янă (прежде). Ib. Çав хăмаçĕ (лоскут кумача) çумне пĕрер (один, или два, или три) нухрат пек нухрат çĕле-çĕле янăччĕ (было пришито у них). Ib. † Çӳçĕмсене вырăсла кастартăм, пĕрчисерен нухрат яртартăм. К.-Кушки. † Вуникĕ ярапа вĕçсене эп яртартăм вуникĕ чăн нухрат. Алших. † Нухратма хăлхана ярас мар, нухратма сая ярас мар. Магн. М. 71. Мелим хуçа, çырлах мана! Аша каçар! Киве кĕмĕллĕ нохрат парне парам. Ib. 217. Ай пиччеçĕм, йинкеçĕм, эсĕр мана курас çук, манăн пуçри нухратăм Атăл тĕпне сарăлтăр. Чутеево. Нухрат, общее назв. серебряной и жестяной монеты для украшения. Чăн нухрат, серебро. Ахаль нухрат — жестянка. Янш.-Норв. 1) Хĕç-тимĕр нухрат, повидимому, из сплющенного железа; 2) çапса тунă нухрат, настоящая серебряная монетка (старинная, продолговатая). Сред.Юм. Нôхрат, старинные серебрянные монеты ценою в 1 коп.; çĕн нôхрат — шуçран тунă нôхрата калаççĕ.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«мелкие серебряные монетки арабской, булгарской, позднее и русской чеканки»; чувашки употребляли их в качестве украшения. Из перс. (ноғре) «серебро»; узб. нукра «серебро».

Чăваш чĕлхин çĕнĕлĕх словарĕ

п.п. Укçа, укçа-тенкĕ, кĕмĕл (туп.). Ăçтан-ха упăшку нухрат çитертĕр, шалу çумне мĕскер хушас-ха ун тата. С.Шавлы //К-н, 1959, 11 /, 5 с. «Акă вăл нухрат! Кĕсье тулли!» — пĕр ывăç хут укçа туртса кăларать Смирнов. К-н, 1977, 16 /, 9 с. Наташа ... ним шелсĕр укçа-тенкĕ тăкакланă. Светлана тĕлĕнсех кайнă, ăçтан унăн çавăн чухлĕ нухрат. Т-ш, 1999, 2 /, 4 с. Мускава килме ... вĕсен нухрачĕ те çук. ХС, 1999, 36 /, 2 с. — нухрат пар (В.Алендей, 1979, 110 с.; К-н, 1986, 17 /, 7 с.); нухрат тӳле (К-н, 1987, 15 /, 10 с.; ÇХ, 1998, 44 /, 8 с.); нухрат туп (Х-р, 18.09.1992, 3 с.; Ар, 2001, 15 /, 3 с.); нухрат уйăр (ХС, 1999, 12 /, 3 с.; С-р, 2002, 40 /, 2 с.); нухратпа ти-вĕçтер (Х-р, 6.07.2001, 4 с.); нухрат енчĕкĕ (Х-р, 21.05.1999, 1 с.); — пухăннă нухрат (Х-р, 21.08.1998, 1 с.); район бюджетĕнчи нухрат (ÇХ, 2001, 47 /, 2 с.).

В.Г. Егоров редакциленĕ чăвашла-вырăсла словарь (1935)

мелкие тонкие серебряные монетки арабской или болгарской чеканки;
нухратки

Çавăн пекех пăхăр: