Шырав: пăркăç

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(пŏргŏс’), i. q. хӳре параппанĕ. Шевле. «Пăркăç» имеет такое же устройство [как и хăвăл], но только он помещается на самом хвосте. Один конец веревки пăркăç тоже привязан к столбу. Короче говоря, веревка хвоста, снабженного пăркăç, при поворачивании наматывается на находящийся на хвосте пăркăç, а веревка хвоста, поворачиваемого при помощи дупла, наматывается на надетое на столб дупло». V. хăвăл. || I. q. alias праппан, lignum versatile teres in extremo gubernaculo (xӳpe) ad perpendiculum collocatum, quo tecti circumactio expeditur. Шпиль. Шевле. Пăркăç та çавăн пекех, анчах вăл йопа çинче мар, хӳре çинчех. Пăркăçĕнне те вĕренне пĕр вĕçне йопаран кăкарнă. Кĕскерех каласан, пăркăçлă хӳрен вĕренĕ хӳрене пăрнă чох, хӳре çинчи пăркăç çине авранать, хăвăлпа çавăрнакан хӳрен вĕренĕ — йопа çинчи хăвăл çине авранать. Так же [как хăвăл, устроен] и шпиль, только он не на столбе, а прямо на руле. Веревка шпиля тоже привязана одним концом к столбу. Короче говоря, веревка руля, снабженного шпилем (еine Spille), навивается при повертывании руля на имеющийся на нем шпиль, а веревка руля, вращаемого при помощи дупла, навивается на надетое на столб дупло.

пăркăч, пăркăчă (-гы̆с'), лучек, закрутник; упругая палка, которою закручивают веревку. Ерк. Пăркăчăпа пăрсах тӳлерĕç хӳрине, тавăртăм хам çинчен элеклесе панине. СТИК. Суха пăркăччи, закрутники, которыми закручиваются подвои сохи. В. Олг. Пăркăчă (пŏргŏџŏ), палка для закручивания веревки. Шибач. Пăркăç (о дереве). Тюрл. Пăркăçпа хытараççĕ. Сред. Юм. Пăркăç — вăта-юпа çыхнă чôхне çĕмĕрте лектер е пăракан патак. || Подвои у сохи. Слеп. Пăркăчă — вĕрен (подвои у сохи). Вута-б. Пăркăч — подвои. IЬ. Пăркăç патакки — соха пăявне пăрса хытаракан патак. || Закрученная основа ниток. Изамб. Т. Кумса пĕтерсен çиппе чӳркеççĕ. Ăна пăркăç теççĕ. IЬ. Кумнă пире чӳркесен, ăна куç-куç чӳркесен, пăркăç теççĕ. Пăркăçăн пĕр пуçне чӳркемеççĕ. Çав пуçне малтан кĕрĕ витĕр илеççĕ. Собр. Пăркăç пĕрте каймасан та йăп тăрăш каят, теççĕ. || Шпиль (у ветряной мельницы). См. арман.

Çавăн пекех пăхăр:

пăринька Пăриттан пăритун пăркă « пăркăç » пăркăç патакки пăркăçла пăркăн пăркăт пăркăч