Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
туловище, фигура, стан
лутра пӳ — короткое туловище
кĕске пӳ — короткое туловище
çинçе пӳ — тонкий стан
пĕтĕм пĕвĕпе — всем телом, туловищем
Алă тунине пӳ çĕклет. — посл. За то, что сделано руками, расплачивается туловище.

2.
рост
вăрăм пӳ — высокий рост
пĕвĕ манăнни пекех — с меня ростом
пĕве кай — вытянуться, вырасти
пӳ çӳллĕшĕ — в рост человека

3.
возраст
пĕве çит — достичь совершеннолетия
пĕве çитнĕ каччă — совершеннолетний парень

4.
стебель
ствол
хăмăш пĕвĕ — стебель камыша
юман пĕвĕ — ствол дуба

5. уст.
длина, протяженность, протяжение
пĕр ана пĕвĕ — длина одного загона

◊
пӳ яр — доставать дно (погружаясь вниз ногами)
пӳ çитмест — глубоко так, что не достать дна

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

туловище
рост
стан
çын пĕвĕ çитми çакса хур — повесь так, чтобы не достать человеку
манăн пӳ икĕ аршăн та виçĕ вершук — я ростом 2 аршина и три вершка
пӳ çи, тăлăн пӳ — тело; туловище

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

рост. Тайба Т. † Хĕрсем пĕве кайнă чух та, сивĕ куçпа ан пăхăр. Собр. Ӳксе пĕве кайимарăм, питĕмрен хура каймарĕ. (Сак ырати). МПП. Пӳ — çĕр пĕвĕ, рост. || Возраст. Цив. † Эпĕ çак ялтан тухас çук, пӳ çитмесĕр ан илĕр (раньше, чем приду в возраст). Сала 302°. Пӳ епле, ĕмĕр çапла килет, тет. (Послов.). || Туловище, корпус, стан. Зап. ВНО. † Павăл мана илмерĕ; пĕвĕм-çийĕм пурччĕ ман, Атăл хĕрĕнчи хумăш пек. Алешк.-Сапл. † Ман пӳ юлать çĕр айне. Шибач. Пӳ çĕклеми ĕссĕр полтăм. N. Шемшер урам — вăрăм урам, ман çамрăк пӳ шăнăçмаçт. Шишкин † Виçĕ кĕренке поканне кача порнепе çĕклерĕм; ял çинчи йăвăр ятне пĕчик пӳпе çĕклерĕм. Актай. † Пӳ курăнми хăйăр ăшне (с головою). Ib. † Илсе каяççĕ чуна, каçараймарăм пӳме. Лашм. † Куç кĕски мар — куçран пăхтарма, шур чĕнтĕр мар — пӳме виçтерме. Янтик. † Аркă çичĕ ан пĕрсессĕн, пӳне йывăр килмĕ-ши? Альш. Илтĕм симĕс кăтат, çĕлетрĕм сăкман, çаннисем те вăрăм, пӳ кĕске. Пазух. Пӳсрен те çипиркке çĕлетрĕм, çаннисем вăрăм та, пӳ кĕске. Сала 312º. † Кĕпе пӳ те памасан, кĕпе хăйи те юрать пире. || Стебель, ствол; высота, равная длине ствола дерева. Ст. Чек. Хĕвел йывăç пĕвĕ (на высоте длины дерева) анчах юлчĕ. Кĕвĕсем. Шурта шăпчăк авăтать, хăмăш пĕвĕ (стебель) янăрать. Вăрманта кукку авăтать, вĕрене пĕвĕ (ствол) янăрать. СПВВ. Х. Хĕвел йывăç пӳ пурччĕ. || Длина, расстояние. Янш.-Норв. Пирĕн ялтан кăнтăрла енче, пĕр ана пĕвĕнчен (на расстоянии длины загона) тĕне кĕмен чăвашсенĕн масарĕ пур. N. Осем пирĕнтен пĕр ана пӳ ытларах çех тăраççĕ (стоят лишь на расстоянии длины одного загона).

теперь отдельно не употребл. слово, соответствующее турецк. бий, бей, бек, пек, князь, господин, чиновник и пр.; встреч. в сложении: ĕмпӳ, мăнпӳ, пинпӳ, çĕрпӳ и др.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

буй

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

, диал. пĕв «рост», «стан», «фигура»; АФТ, уйг., чаг., азерб., туркм., тур., кирг., казах., к. калп., ног. бойбуй «рост», «стан», «фигура»; «длина»; алт. В пой «длина»; «рост»; чув. пĕве çит, алт. В пойго дьет «достичь совершеннолетия»; азерб. бойлу, уйг. узун бойлук «рослый»; азерб. бойлу, алт. В пойында барлу (чув. çире пур) «беременная»; узб. С буинда бул «быть беременной». Ср. монг. бие «тело», «организм»; «личность», «особа»; «здоровье»; «рост»; бур.-монг. бэе то же.

Çавăн пекех пăхăр: