Шырав: сĕлкĕш

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.

1.
мокрый, талый снег, месиво из снега и воды, кашица
зажор

мокрый, талый, сырой, рыхлый (о снеге)
сĕлкĕш юр — снег с водой
сĕлкĕш шыв — талая вода со снегом

2.
сало, шуга, ледяное крошево (на воде)

рыхлый, ноздреватый
крошеный (о льде)
сĕлкĕш пăр — ноздреватый лед (подтаявший)
çырмара сĕлкĕш юхать — по реке идет шуга

3.
(слабый) ледок
кӳлленчĕксем сĕлкĕшпе витĕнчĕç — лужи затянуло ледком

4. диал.
то же, что сĕлтĕ

II.

1.
уныние, скука, подавленность

унылый, понурый, скучный, подавленный

уныло, понуро
сĕлкĕш кăмăл — подавленное настроение
эсир мĕн пит сĕлкĕш ларатăр? — что вы сидите как в воду опущенные?

2. разг.
размазня, неумеха

III.
жар, не прогоревшие угли
кăмакара сĕлкĕш çеç юлнă — в печке остался только жар

IV.
то же, что сĕлкĕшлен II.

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

снежная буря.

170 стр.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(-_гэ̆_ш), не прогоревшие угли, жар. СПВВ. ТМ Сĕлкĕш — шултра кăварлă çунса выртакан вут.

(-_гэ̆-), щелок. Скотолеч. З2. Кăрчанкăлă сурахсен çăмне вĕри кĕл шывĕпе (сĕлкĕшпе) çăвас пулать.

(_сэ̆_гэ̆_ш ), снег, пропятанный водой; дряблый, рыхлый лед. Зап. ВНО. ТММ. Сĕлкĕш, вода с нерастаявшим снегом. Ib. Сĕлкĕш, шĕлкĕш — весенний снег, пропитанный водой. Имен. Сĕлк или сĕлкĕш, снежная масса, смешанная с водой в весеннее время. Ст. Чек. Сĕлкĕш, вода с снегом. N. Сĕлкĕш, сало (в реке), снег с водою.

(-г_гэ̆-), невеселый, грустный, скучный. Скотолеч. 34. Вăл (овца) апата начар çиет, сĕлкĕш (салху) çӳрет. К.-Кушки. Мĕн сĕлкĕш тăран? Что ты грустен. Альш. Пĕр икĕ кунтанпа сĕлкĕш çӳрет (ходит грустныЙ). СПВВ. ИФ. Çын, пĕр-пĕр нуша пулсан, пит сăмахламас, ун çине пăхсан шелçеççĕ пулат. Темĕскерне халь вăл ку яхăнта кăлăх сĕлкĕш çӳрет, теççĕ. Зап. ВНО. Сĕлкĕш пулнă. (Говорят про человека, когда он начинает расхварываться). Ст. Чек. Ку çын ма сĕлкĕш ларат (хуйхалă, салху ларат). N. Ăна юхса выртакан шыв пăтранса, йывăçсем сĕлкĕш, турачĕсене усса, тискер, ют çынна кĕтсе илнĕ чухнехи пек туйăнать.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

, сĕлтĕ 1. «весенний рыхлый снег, пропитанный водой», «сало на реке»; 2. «щĕлочь», «щёлок»; тат. селте, башк. hелтә, казах., к. калп., ног. силти, монг. шууулт «щёлочь», «щёлок»; ср. араб. и перс. (сӓлдж) «снег»; «лёд»;

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

кĕл шывĕ. Кăрчанкăллă сурăхсен çăмне вĕри кĕл шывĕпе (сĕлкĕшпе) çăвас пулать, апла çунăшăн пăсăлмасть тата лайăхрах пулать [Сельский 1910:32].

Çавăн пекех пăхăр:

Сĕлихха сĕлк сĕлкĕ сĕлкĕр « сĕлкĕш » сĕлкĕшлĕ сĕлкĕшле сĕлкĕшлен сĕлкĕшлентер сĕлкĕшлет