Шырав: сĕнк

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.

1. подр. —
о впадении в дремоту, оцепенение
сĕнк пул — забыться, задремать

2.
забытье
сĕнке кай — впасть в забытье

II.

1.
дремать, клевать носом
погружаться в дрему, в забытье
сĕнксе лар — сидеть в полудреме, клевать носом

2.
опускать, склонять голову
потупиться
сĕнксе çӳре — ходить с опущенной головой

3.
то же, что сĕнкĕлтет 1.
киле аран сĕнксе çитрĕмĕр — мы еле дотащились домой

4. перен.
сникать, поникать, падать духом

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(_сэ̆ҥ'_к, _сӧ̆ҥ'_к) подр. Утиханию, успокоению, впаданию в забытье, задреманию. Н. Уз. Пăртак сĕнк пулчĕ-ха! Немножко затих и уснул (говорится о ребенке, который часто плачет). Сред. Юм. Пăртак выртам-ха, каймалла полаччин, тесе выртрăм та, сĕнк полнă кайнă (задремал). Ib. Пăртак выртса сĕнк пôлам-ха тесе, тин çиç выртнăччĕ, килсе те тăратрĕç, сĕнк полаччинех. Янтик. Çул çинче канса ларакан матка халь сĕнк пулнă (впала в забытье). Ib. Эпĕ сĕнк пулайнăччĕ, мана килсе те вăратрĕç. . Трхбл. Сĕнк пултăм, вздремнул. Тюрл. Ларнă çĕртех сĕнк пулса карăм (задремал). Хăр. Паль. 4. Пальля, çул çинче ывăннăскер, пĕр тăлăплă çын çумне тĕршĕнсе сĕнк пулса кайнă. Çутт. 158. Хăй: ытла та ывăнтăм! тет те, сĕнк пулса хытса каять. || Забытье. МПП. Сĕнке кайнă, задумался. N. Йăвăр шухăшсем кăна сĕнке янă.

(_сэ̆ҥ'_к), опустить, склонить голову. Юрк. Этем пуçне сĕнксе пит кăмăлсăр çӳренине курсан, вăл унтан ыйтат: этем эсĕ мĕншĕн пит кăмăлсăр çӳретĕн? тет. Ib. Сукмак тăрăх пуçне сĕнксе малалла ута пуçларĕ. Толст. Пĕр вунă кун иртсен, Дружок сĕнксе çӳре пуçланă. Вăл ĕçми те, çими те пулнă. Шел. 26. Асапланса, ахăрса, пырать сĕнксе Ессепе. Сам. 35. Ерçерум тавраш... Çӳллĕ, чуллă сăрт, юрпа витĕннĕ — лараççĕ шăпăрт, кăвак уярта тăраççĕ сĕнксе. Орау. Сĕнксе (опустив голову), тĕкĕлтетсе пырать пĕр ӳссĕрскер, пĕтĕмпех çемĕçнĕ. || Дремать, „клевать носом“. N. Тин сĕнксе кайнăччĕ. Я только задремал было. Городище Б. Сĕнксе ларат (тăрат). Сидит (стоит), погрузившись в дремоту. Ib. Мĕн сĕнксе тăран? Что ты дремлешь? Что ты спишь. Орау. Сĕнксе ăйăхласа ларать, теççĕ ларнă çĕрте сулланса çывăрса ларакан çынна. Хурамал. Çын тĕлĕнсе (задумавшись) çывăрнă пек ларнă чух, сĕнксе ларать, теççĕ. Альш. Сĕнксе ларат. Клюет носом (о засыпающем). В. Олг. Сĕнксе ларат, хомканкаласа ларат (пьяный). Н. Уз. Сĕнксе ларат. Сидит (то-и-дело) закрывая глаза от дремоты. Якейк. Сĕнксе. Ларать = ăйхăласа ларать. Янтик. Иван сĕнксе ларать (полусонливо сидит). Слеп. Аран сĕнксе ларать, кĕлеткине те çĕклимаçт. || Поплестись. Капк. Илсе сĕнкрĕ килелле. Слеп. Атя отăпăр, сĕнкĕпĕр.

совершенно. Уганд. Сĕнк тăварсăр, совсем без соли, несоленый. Ib. Сĕнк тĕттĕм, совершенно темный. По обьяснению Угандеева, сĕнк тĕттĕм, выражает более густой мрак, чем сĕм тĕттĕм. Ст. Чек. Сĕнк тĕттĕм, совершенно темный (йĕп чиксен те курăнмаст).

Çавăн пекех пăхăр:

сĕнерт Сĕнертюк сĕнет сĕнет кĕперĕ « сĕнк » сĕнкĕ сĕнкĕл сĕнкĕлтет сĕнкĕлтеттер сĕнкĕлти