Шырав: сим

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
стоялый мед (напиток), медовая брага
сим пыл — мед стоялый
улт ураллă чурхат çинче сирсе сирĕлми сим ларать — фольк. в чаше на шести ножках стоит густая-прегустая медовая брага

2.
сыта обл. (добавляется для придания свежести забродившему медовому напитку)

3. диал.
лучший сорт пива, пиво-первач

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

лучшая часть пива, верхняя часть

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

медовый напиток. Юрк. † Сĕтелĕр çинче мĕскер пур? Вуникĕ чурхат (особая чаша для пива или меда), пĕр ступка, сирсе сирĕлми симсем пур. Ib. † Кĕрекĕрсем витĕр сим çапат, вунă пӳрнĕр витĕр мул вылят. N. † Пирĕнтен ăснă сăрине, пирĕнтен вара сим пултăр. N. Пĕр пăккинчен сим юхать, тепĕр пăккинчен пыл юхать. Собр. † Тарай тутри çине сар чашăкпа сим лартар, чĕни-чĕнми тăвансене çак симпе чĕнтерер (заставим вести беседу). Ib. † Сĕтел лартса, сим лартса, пĕр ватсăр (= ватăсăр) килĕшмест, пирĕншĕн пуçланă пичĕкĕр, пиртен вара сим пултăр, пирĕншĕн пĕçернĕ яшку-çăкăру, пиртен кайран сим юлтăр. Ib. † Улт ураллă чурхат çинче сирсе сирĕлми сим ларать. N. † Пирĕншĕн тунă сăрана, пиртен вара сим пултăр; пирĕншĕн пĕçернĕ яшкана, пиртеи вара çу пултăр. (Хĕр йĕри). Микушк. † Пирĕншĕн пуçланă пичĕкене пылпа сим тулса лартăр. Ib. Пĕр пуçĕнчен (у бочки) пыл юхать, тепĕр пуçĕнчен сим юхать. Пазух. Сирĕн пек ыр çынпа паллашмашкăн мĕн кĕçĕнтен пухнă мул кирлĕ; мулта кирлĕ, тăван, ăс та кирлĕ, сирсе сирĕлейми сим кирлĕ, сим-пылĕ-ех тутлă-и, тăван тутлă-и? сим-пылĕнчен тутлă тăвансем. ЧП. Шарт çапать те, сим тăвать (чун савни). Альш. † Сикнĕ çĕртен сим тухтăр, вылянă çĕртен вăй тухтăр. (Хĕр йĕрри). Ib. † Пĕр аппаçăм, пĕр йыснаçăм, кĕрекĕрсем тулĕнчен сим тумлат. Султангул. Вуникĕ кăшăллă пичĕки пур: пĕр пуçĕнчен пыл юхат, тепĕр пуçĕнчен сим юхат. Сред. Юм. † Атте нӳхреп — чул нӳхреп, пĕр хĕрĕнчен сим юхать, тепĕр хĕрĕнчен пыл юхать. Рак. † Çакăях та тăвансем патне халь килсессĕн, çамрăк пуçăм ӳкрĕ сим çине.

неупотр. сл. Встреч. в производном:

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

уст. «сладкий напиток», «нектар», «медовый напиток»; кирг., узб. зам-зам, туркм. зем-зем «вода из священного» колодца Земзем в Мекке в ограде главного мусульманского храма Кааба»; казах. шим бал «чистый (без воска) мёд»; Н. И. Ашмарин объяснял сим как воду мекского источника (Болгары и чуваши, 69, 72—73). Нам кажется, что сим в чув. или заимствовано из финских языков, или сохранилось от той небольшой части финнов, которая в древнее время вошла в этнический состав чувашского народа; ср. фин. (суоми) sima «молодой, жидкий мед», «медовый напиток» (Erwast FDWb 593).

Çавăн пекех пăхăр:

Сильтук Сильук Силюк Силяна « сим » сим-пыл сим-юм симăв хăю Симăрса симăс-тăн