Шырав: суха

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.

1.
соха
йывăç суха — деревянная соха
суха касси — борозда
суха йăранĕ — борозда
суха купташки — рассоха
суха çăпали — отвал
суха тимĕрĕ — сошник
суха тытки — рукоятки сохи
Тырру пулсан та сухуна ан пăрах. — посл. Хоть и есть хлеб, но соху не забрасывай.

2.
пахота, вспашка

пахотный
кĕр сухи, шăн суха — зяблевая вспашка
çемçе суха — мягкая пахота
çĕртме сухи — вспашка зяби
суаха агрегачĕ — пахотный агрегат
суха çийĕ — пахота, время пахоты
сухана тух — приступать к пахоте
суха ту — пахать, вести пахоту
сухала — пахать, вести пахоту
Суха тăвать, утă çимест. (Трактăр). — загадка Пахать пашет, а сена не ест. (Трактор).

II.
жабры

жаберный
пулă сухи — рыбьи жабры
суха виттисем — жаберные крышки
суха хупăлчисем — жаберные крышки

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

син.: суха пуç
соха
суха тимĕри — сошник, лемех
суха касси — борозда
суха калеки — полица
пулă сухи — устье реки, угол между шеей и подбородком
суха тăвакан — пахарь
суха сухала — пахать пашню
хура лаша сухара — вороная лошадь на пашне

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

соха (суhа, соhа, Пшкрт: соҕп), соха. Юрк. Суха таврашĕсем: купташка, калек, пăркăç, суха тытки, суха тимĕрĕ. Пшкрт. Части сохи: соҕа сы̆βаλи^ы, соҕа торδи^ы, соҕа копτи^ы, сорβан хы̆_ми, хыз'олδи^ы пошкар, соҕа т^емр^и. В. Олг. Части сохи: соха копти (рассоха), соха ари (= аври, ручки), соха ораççи (поперечная палка), соха пăйи (подвои), соха çăпали (полица). Якейк. Соха хатĕрĕ: соха пуç, соха торти, соха аври, копта, пота пăявĕ, соха коптине тытакан вĕрен, сорпан хăми, пота пăяв патакки, торта пуç кантри, соха тимĕр, соха калак, карлав, тыр конти. Çĕнĕ-Мăчтăр. Суха; суха капташки, суха тимри, суха пăяв, суха тытми, суха савăлĕ, суха турти, суха каликки. || Пашня. В. Олг. Соха патне ыран ирех каймалла. Никит. Иван пичче апат хыçĕнчен улпут хырĕм турĕ те, суха патне кайрĕ. Баран. 120. Ака-суха тума йывăçранах сухине, сӳрине тунă. N. Суха çине, на пашню. N. Суха кампа тăвассине эпĕ кунта пĕлместĕп. Вута-б. Сухана пĕтерсен, анкартине сухалаççĕ, вара уммасене лартаççĕ. Четырлы. Кристянсем тырă акма сухана тухаççĕ. СТИК. Сухаран килтĕм. Приехал с пашни. N. Соха атте кисе сохаласа пачĕ. N. Атте сухана кайнă, йинке пасара кайнă. ЧС. Сухара (на пашне) турĕ пыратьчĕ (лошадь). Токшик. Тăпра типсен, суха патне тухаççĕ. N. Пирĕн çĕр ĕçлекен çыннăн килти ĕçсем: суха сухаласси, тыр вырасси, кĕлте кӳресси, авăн çапасси. N. Хапхана уçса яр халĕ еппин, эпир иксĕмĕр сухана тухса каяр. N. Сохасем хамах сохаларăм. N. Суха хытă пулчĕ (жесткая земля). Урож. год. Сĕлĕ сухине тăвать.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

сука, сөрү

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«соха»; тат. сука, башк. hука, казах., к. калп. сока «соха». Из русск. соха.

Çавăн пекех пăхăр:

сухăрлă вĕлтĕрен сухăрла сухăрлан сухăшла « суха » суха çийĕ суха йăранĕ суха касси суха купташки суха пăркăччи