Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
гаснуть, тухнуть, погасать, потухать
кăвайт сӳнчĕ — костер потух
çутă ирчченех сӳнмерĕ — свет не гас до утра
сӳн-сӳнми çун — гореть еле-еле
сӳнсе лар — загаснуть, потухнуть
Вут сӳнсен шыв нумай. — посл. После пожара воды много.

2. перен.
гаснуть, тухнуть
сӳнми юрату — негасимая любовь
комсомолец чĕри сӳнмест! — не погаснет сердце комсомольца!

3.
гаснуть, меркнуть, тускнеть
шуçăм сӳнет — меркнет заря
ирхине çăлтăрсем сӳнеççĕ — поутру гаснут звезды
унăн кулли сӳнчĕ — его улыбка погасла
телейĕр сӳнминччĕ! — да не померкнет ваше счастье!
сӳнми чап — немеркнущая слава

4.
угасать, затухать, исчезать, пропадать
ĕмĕт сӳнчĕ — мечта угасла
шанчăк сӳнмест-ха — надежда еще не пропала

5.
вымирать, прекращаться (о роде, семье)
вĕсен йăхĕ сӳннĕ — у них весь род вымер
тĕтĕм сӳннĕ кил — выморочный дом

6.
глохнуть, останавливаться
мотор сӳнсе ларчĕ — мотор заглох

◊
супăнь хăмпи сӳнчĕ — мыльный пузырь лопнул

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

син.: тĕксĕмлен
меркнуть, гаснуть, тухнуть
вут сӳнет — огонь тухнет

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

сдираться. В. Олг. См. сĕвĕн.

то же, что сĕвен, прислоняться. СПВВ. ТА. Эсĕ ан сӳн = эсĕ ан сĕвен.

гаснуть. Изванк. Çуртасем сӳнсе ларсан, эпир пурте кӳме çине хăпарса лартăмăр. Чув. пр. о пог. 24. Хĕвел тухăçĕ хĕрелсе нумайччен тăрсан, уяра каять (çăмăр час пулмасть), часах сӳнсен, йĕпене каять (çав кунах çăмăр пулать). Если при восходе солнца небо в течение долгого времени остается красным,— к вёдру (дождя не будет), если заря очень скоро погаснет,— к ненастью (в этот же день будет дождь). Кан. Çăлтăрсем сӳнĕçĕ вăтанса. Якейк. Куçĕ-пуçĕ сӳнн'ĕнт (= сӳннĕ ĕнтĕ, глаза посоловели от дремоты) кон, выртса çăвăрмалла анчах. Ib. Куçĕсем сӳне пуçларĕç ĕнтĕ. (Говорят про пьяного, когда у него еле смотрят глаза). || Исчезнуть, пропасть, прекратиться. N. Виçĕ кунтан питне кантăр вăрри пек типен шатра тухать, вăл кайран хăех çӳнет. Полтава 62. Пурнăç сӳнет ним уссăр (утрачивается). Орау. Пурăнăç сӳнчĕ. Жизнь испорчена. М. Васильев. Ĕçпех пĕтет çамрăк сăн; тертпех сӳнет порнăçăм. ЧО. Эсир ку ĕçе тасаттармасан, сирĕн çурт-йĕр йăлт сӳнĕ (вымрет), терĕ. Г. А. Отрыв. Ун йăхĕ çук, сӳннĕ (вымер). Кан. Анчах çуртне туртса илчĕç те, ĕç сӳнсе ларчĕ. Бел. Гора. † Пуçран хуйхă сӳнес çук. Ib. † Пуçăм çухалнине сиснĕ пулсан, татах та ытларах калаçас мĕн тăвансемпе, пуçăмра хуйхăсем, ай, сӳниччен. ЧП. Пуçăмри пуç хуйхи сӳниччен. От. Чек. Чечекĕ сӳне пуçларĕ ĕнтĕ. Оспа стала сходить (шелушиться). || Лопаться. КС. Хăмпă сӳнчĕ. Пузырь лопнул (водяной, мыльный). Сред. Юм. Шыв çинче полакан хăмпу сӳнет (лопается).

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

сүнәргә

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[sjunj]
estingiĝi (estingiĝu)
çутă сӳнсе ларчĕ — la lumo estigiĝis
кăвайт сӳнчĕ — la lignofajro estingiĝis
ĕмĕт сӳнчĕ — la revo estingiĝis
сӳнĕк — estingita
сӳнмесле — neestingebla
сӳнтер — estingi, forŝalti
сӳнтеркĕч — ŝaltilo

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«гаснуть», «тухнуть»; «меркнуть»; сӳнтер «гасить», «тушить»; Замахш. сӓн, азерб., туркм., тур., казах., к. калп., ног. сӓн, тат. сӳн, башк. hӳн, узб., гаг. сун, кумык, сĕн «гаснуть», «потухать»; АФТ, казах., к. калп. сӧндир, тефс. XII-XIII вв., полов., ст. узб., тур. сӧндӳр, кумык, сёндюрсӳндер, башк. hӳндер «гасить», тушить».

Çавăн пекех пăхăр: