Шырав: тĕтĕм

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
дым
чад

дымовой
пӳçĕ тĕтĕм — горький, едкий дым
çăра тĕтĕм — густой дым
кăвайт тĕтĕмĕ — дым костра
пирус тĕтĕмĕ — папиросный дым
тĕтĕм карри — дымовая завеса
тĕтĕм мăрйи — дымовая труба
тĕтĕм шăрши — зăпах дыма, гарь
тĕтĕм кăлар — 1) выпускать дым (в окно, в дверь), проветривать 2) дымить (напр. о печке)
пулла тĕтĕм çаптар — прокоптить рыбу
тĕтĕм куçа çиет —дым ест глаза
ял çийĕн тĕтĕм мăкăрланать — над деревней клубится дым
Вут-кăварсăр тĕтĕм тухмасть. — посл. Дыма без огня не бывает.

2. уст.
дым, двор (единица счета)

◊
тĕтĕм сӳннĕ — уст. род вымер, прекратился
тĕтĕм сӳннĕ кил — выморочный дом

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

дым. И. Тукт. Кĕçех хутăр хуралти хыçĕнчен утă купи пек тĕтĕм çĕкленсе хăпарчĕ те, вут ялкăшма тытăнчĕ. N. Тусан вĕçет тĕтĕм пек. N. Малтан тохас тĕтĕм кайран тохтăр! N. Çĕнĕ пӳртĕн тĕтĕмне пĕлĕт илет парнене. Орау. Кăмака çинчен анмасть, кунăн-çĕрĕн тĕтĕм çинче ларать (относительно старика, живущего в черной избе). Ib. Тĕтĕм çинче ӳснипе вăсене пĕтĕмпех тĕтĕм сăнĕ çапнă. Юрк. Чукунта пиçнĕ яшка тĕтĕм тути калат. N. Салтак мĕскĕн пăшал перет, тĕтĕмĕ çĕре ӳкет. N. Пӳртрен тĕтĕм тухмасăр пӳрт ăшăнмас, теççĕ. Ала 109°. Тĕтĕм çăралсан ăшăтать, теççĕ. N. Тĕтĕмне кăлараççĕ (окуривают чем). Ст. Чек. Тĕтĕмрен (с трубы) укçа пуçтараççĕ. N. Тĕтĕмпе çаптар, коптить. Б. Чураш. Эпир чупнă чухне тĕтĕм столпи пысăкланса пучĕ. В. С. Разум. КПЧ. Мунчара тĕтĕм тулнă. К.-Кушки. Çын хăрасан, пуç тӳпинчен тĕтĕм пек тухат, тет. Çавна курса, йытă хытăрах çыпçăнат, тет. N. Йĕри-тавра тĕтĕм тăрать. Завражн. Кама вотă хотма кирлĕ, корне те паччăр, тĕтĕм тăрăх.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

төтен

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«дым»; тĕтĕр «окуривать»; тĕтĕмле «дымить»; тĕтĕмлен «дымиться», «куриться»; АФТ, уйг., чаг., кирг. тӳтӳн, узб. тутун, казах., к. калп. тӳтин, ног. туьтин, кумык., карач. тютюн, тат. тӧтен, башк., мишар. тӧтӧн, ойр., хак. тӳдӳн «дым»; тур. тӳт, желт. уйг. тут, ног. туьт, кирг., казах. тӳте, кумык. тюте, к. калп. myууme, узб. тута, хак. тӳде, тат., башк. тӧтә, ст. тур. (Хроника Ибн-Биби) дӳтӳз «дымить», «воскурять», «обкуривать», «коптить»; ср. перс. (дуд) «дым».

В.Г. Егоров редакциленĕ чăвашла-вырăсла словарь (1935)

дым
тĕтĕм кăлар — дымить, выпускать дым
тĕтĕм-сĕрĕм — дым и угар, чад

Çавăн пекех пăхăр:

тĕссĕррĕн тĕсси тĕт тĕтĕç « тĕтĕм » тĕтĕм пайĕ тĕтĕм сивĕн тĕтĕм сӳн тĕтĕм сӳнтер тĕтĕм-çулăм