Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
чистый

чисто
таса тумтир — чистая одежда
таса чашăк пар-ха — дай чистое блюдо
çурта таса тыт — содержать дом в чистоте
таса мар —
1) грязный, нечистый, загрязненный
таса мар кĕпе-йĕм — грязное белье
таса мар пӳлĕм — загрязненная комната
таса мар шыв — грязная, мутная вода
2) грязно
пӳртре таса мар — в доме грязно

2.
чистый, правильный, грамотный

чисто, правильно, грамотно
вăл чăвашла таса калаçать — он чисто, без акцента говорит по-чувашски

3.
чистоплотный, опрятный, аккуратный

чистоплотно, опрятно, аккуратно
таса тумлан — одеваться опрятно

4.
чистый, не содержащий примесей
таса спирт — чистый спирт
таса сывлăш — чистый воздух
таса ылтăн — чистое золото
ферма таса ăратлă выльăх ĕрчетет — ферма разводит чистопородный скот

5.
чистый (со свободной поверхностью)
таса пĕлĕт — чистое небо
таса тетрадь пур-и санăн? — у тебя есть чистая тетрадь?

6.
невинный, невиновный, безвинный
таса çынна айăпла — обвинять безвинного
вăл судра таса юлчĕ — его оправдали на суде

7.
честный, безупречный, незапятнанный, беспорочный
таса ят — незапятнанное имя
таса чунпа ĕçле — честно трудиться

8. перен.
звонкий, чистый (о голосе)

9. перен.
светлый, ясный
высокий, возвышенный, благородный
таса ĕмĕт — возвышенная мечта
таса сăнар — светлый образ

10.
святой, священный
таса тивĕç — священный долг
таса тупа — торжественная клятва, присяга

11.
чистый (не грязный и не трудный)
вăл ялан таса ĕç шырать — он вечно ищет чистую работу

12. разг.
рослый, крепкий, здоровый

◊
таса курăк — бот. чистец
вăл таса ашшĕ — он точь-в-точь отец, он весь в отца

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(таза), чистый, опрятный. Этем йăх. еп. пуç. кай. 38. Пичĕ, ал-лаппи, ура-лаппи таса, çăмсăр. || Чисто, опрятно. Качал. Кам таса пурăнать, вăл чире те пĕлмеçт, теççĕ. Сборн. По мед. Ăна таса тытсан, йĕркелĕ эмеллесен, вăл час ӳт илет. || Здоровый. Ала 99. Хăва ĕлĕк таса чохне шăрçа пит йорататьчĕ. Н. Карм. Эпĕ халĕ таса, сывă пурăнатăп. (Письмо). N. Аçусам-апусам веçех таса (здоровы). Капк. Таса çыннах ĕçлĕ çынна кĕртес теттĕр-и? N. Эпĕ халь таса мар вуртатăп (болен). Актай. Çак çынăн арăмĕ юрайла(?) таса мар пулнă пак йăнăшса выртнă, тет. Ib. Ăста каян, старик? тет карчăк? — Арăм таса мар пулчĕ те (нездорова), юмăçа каятăп, тет. Юрк. Пăсăлнă куçа шăлнă алă-шăллипе таса куçлă çын шăлсан, унăн та куçĕ пăсăлат. Изамб. Т. Хĕлле ури тап-таса та юн пек хĕрлĕ пулат. О сохр. здор. Вăл лĕкĕ пек шатрасем тепĕр çын пуçĕ çине ларсан, унăн пуçĕ тасах мар пулсан, унăн та çавăн пекех кукшана ерет вара. || Robustus. Кн. для чт. 62. Çĕнĕрен килнĕ ристансенчен пĕри çӳлĕ те тасаскер пулнă. Алших. † Пирĕн пек таса ачасем сайра амаран çуралат. Айдар. † Таса тантăш (çавă) пур. Ядр. † Çак хăтанăн хĕр таса; хĕр таса, çурт таса, тепĕр хĕрне парать-ши. Орау. Мĕн тĕрлĕ таса ачасам юлса пычĕç... пирĕн карĕ! || Невинный. N. Ырă çын лайăх тесе, пит ан калаç, таса чуну çинчен ят ярĕ. || Настоящий. N. Таса тискер-кайăк. Шурăм-п. Тепĕр таса хăлинĕ лешсем кайнине сыхласа пура хыçăнчех чĕтресе пăхкаласа ларнă мĕн. || Святой. М. В. Васильев. Таса мăн турă пуринчен асли (1-го разряда). Т. VI. ЗЗ. Таса турă, учук тăватпăр авалхи йăлапа. Туррăм, ан пăрах, çырлах. (Учук кĕлли). Ib. VI, ЗЗ. Таса учук çырлахтăр. (Моленье). N. Эсĕ чĕрĕлĕх çăкăри, тасасене кăларакан, ырăлăх паракан. Полтава 26. Уншăн таса япала (святыня) ку таранччен пурнăçра çут-тĕнчере çуралман. || Прочный. N. Пуканĕсем пурте таса. || Ясный. Полтава 24. Çынсем ăсне витĕрех, таса куçпа курнă пек, тĕппе-йĕрпе вăл курать. Шурăм-п. Таса, уяр, тӳлек кун. Ск. и пред. чув. 99. Таса çутă тĕнчерен ылхан анчах илтнĕскер. || Здорово. N. Санăн ачусам таса пурăнаççĕ (здоровы). N. Вăрçă таса пырат. || Ясно, чисто, хорошо. N. Вĕсем ĕç тăвас вырăнне нумайрах вăрлама тăрăшаççĕ, мĕшĕн тесен вĕсем, пуйсан, хăйсем мухтава тухассине таса пĕлсе тăраççĕ. || Правильно (произносить). Юрк. Çав сăмаха çапла, тутар пек, таса (чисто, правильно) каласан, эпир сана ретсĕр (вне очереди) çаккăн хыçĕнченех авăрттарăпăр (позволим молоть). || Точь-в-точь, совершенно. Регули 1420. Таса (пĕтĕмпех) ашшĕ пек тунă. || Чистота. N. Тасара пурăнма аван: тасапа таса мар танлаштараймăн. N. Эпĕ тасана юрататăп, тасанăн усси пур? Янорс. Мана аттесем калатьчĕç: тасара лайăх пăхса осранă, тетчĕç. N. Учитĕлсем тасашăн пит хытă çине тăрса тăрăшнă. || Здоровье. N. Кĕрконне корма (повидаться) пыратăп, хам таса пулсан. || Беловик. Слакбаш. Таса çине куçарса çырнă. Переписал набело. || Невинность. Орау. Епле айăплă пулсан та, тасана тухать ĕнтĕ вăл мур, айăпа юлмасть. || В чувашизмах. Сред. Юм. Тасинчен маси = порринчен çôкки (лучше не иметь, чем иметь?). Турх. Сана лашасăр пурăнни — таси. Тебе лучше всего жить без лошади. N. Таси паха „скатертью дорога“.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

пакь, ару

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[taza]
pura, pure
пирĕн хула питĕ таса — nia urbo estas tre pura
вăл чăвашла таса калаçать — li parolas ĉuaŝe ĝuste, korekte
кунти сывлăш таса мар — la aero ĉi tie ne estas pura
тасат — purigi
тасал - puriĝi

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«чистый», «опрятный»; «прозрачный», «свежий» (о воде); тасалăх «чистота», «опрятность»; тасал «очищаться»; тасат «чистить», «очищать»; Замахш. тазе «свежий» (о молоке), уйг., кирг., казах., к. калп., ног., тат., башк., кумык. таза, узб. тоза «чистый», «опрятный»; азерб. тәзә, туркм. тәзе «свежий», «новый»; казах., кумык., карач. тазала «чистый», «очищать»; тазалан «чиститься», «очищаться»; тат. тазар «становиться чистым»; «поздороветь». Из перс. (тазе) «чистый», «свежий», «новый».

Çавăн пекех пăхăр: