Шырав: тулă

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

пшеница

пшеничный
кĕрхи тулă — озимая пшеница
çурхи тулă — яровая пшеница
хылчăксăр тулă — безостая пшеница
тулă кĕрпи — пшеничная крупа
тулă ани — пшеничное поле
тулă çăкăрĕ — пшеничный хлеб
тулă çăнăхĕ — пшеничная мука
тулă выр — жать пшеницу

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

гористый. Баран. 89. Тулă çĕршыв.

(тулы̆), полный, нагруженный. || В смысле им. сущ. Ник. Тулла хирĕç пулсан (на дороге), телей пулать, тет. || Разлив. Чув. пр. о пог. 464. Çуркунне хăш кун шыв тулла каять, çав кун тырă акас пулать, теççĕ. Весною нужно сеять хлеб в тот день недели, в который половодье достигло высшего предела.

, толă, (тулы̆, толы̆), пшеница. Сунч. † Çӳлĕ ту çинче çил арман, тулăран тулă авăрат (исключнтельно пшеницу мелет). Якейк. † Пирĕн мочи пит лайăх, толĕ толă полсан та, ăшĕ сохан полмалла (на вид хорош, а душой не очень). Н. Шинкусы. Янаварсем тухнă çĕре (где везли плуг) акнă тырă тулă пултăр, тутă пултăр. (Моленье). N. Çӳлĕ ту çинче икĕ турă ут тулăра. Юрк. Тулăран тулă авăрат, çăнăхĕ тухни курăнмас. О сохр. здор. Ыраш, сар тулă, урпа, сĕлĕ, хура тул. ЧП. Хĕрлĕ тулă. Янгильд. Тулă ани урлă, урпа ани тăрăх. (Урай хăмипе мачча хăми). Чураль-п. † Тулă уйĕн килтĕмĕр, тăла-тăла килтĕмĕр (scr. тала-тăла). Альш. † Çӳлĕ тăвăн пуçĕнче икĕ тур лаша, тулăра; пире ухмах тесе ан хурлăр, пирĕн ĕмĕт пур умра.

(тул'э̆), доля. V.S. Альш. Вилсен, ман хам тулĕм уйăха хампа пĕрле тупăка хурăр, тенĕ.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

бодай

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«пшеница»; в других тюрк. яз. не встречается; ближе всего тулă стоит к грузинскому доли «чистая пшеница», дола «хлеб из чистой пшеницы» (Абаев. ЭСл. I, 400). По-видимому, это слово заимствовали булгары (предки чуваш) во время пребывания на Северном Кавказе. Ср. монг. талх(ан) «хлеб печеный», бур.-монг. талха(н) «мука», «тесто», «хлеб». От глагола талхлах «толочь»; ср. перс.-афг. (талхан) «жареные и молотые зерна бобовых и др.; ср. уйг. озук-тӳлӳк, кирг. азығ-тӳлӳк «продовольствие», «провизия».

Çавăн пекех пăхăр:

тул карта тул рути тул турт тул шуçăмĕ « тулă » тулă çимăç тулă арпи Тулă Миччес тулă хăяхĕ тулă шĕвĕрĕлченĕ