I. зоол.
1.
тур (сӳнсе кайнă кайăк вăкăрĕ)
2.
тур (Кавказри ту качаки)
турий
тур мăйраки — турий рог
II.
тур (тапхăр) [фран. tour]
ăмăртусен виççĕмĕш турĕ — третий тур соревнований
конкурса виçĕ турпа ирттереççĕ — конкурс проводится в три тура
III.
см. турă I.
IV.
см. турă II.
то же, что турă, гнедой. Альш. † Хусана кайрăм, йĕвен илтĕм, шăлтăртатат тур ут пуçĕнче.
то же, что Турă, бог. Эпир çур. çĕршыв 51. Туртма пĕлсен — тур пулăн, пĕлмесессĕн — пĕт пулăн. N. Эпир паян той ачи, ыран эпир ĕç ачи; той ачине тор хошнă, киле пырсан, тор чарать,— тесе юрланă ĕлĕк. Сред. Юм. Тор хăй ал тортрĕ поль пире. (Гов., если случится несчастье). || В чувашизмах. Сред. Юм. Ха, тор корашшĕ, она та олталаса кайнă-и-ха? Качал. Йăванĕ: рас! рас! тесе çапать, тет. Хĕрĕ вара: тур пул, ан тив, тур пул, ан тив, тесе виçĕ хут каласан тин чарăнать, тет. Орау. Ах тур-тур-тур! Никам та килсе пулăшакан çук! Тур пулăр-ха, тархашшăн! Çăнăх кăрманне те пулсан кăларса парăр (просила одна женщина во время пожара). Сĕт-к. † Сакăр така пусакан — сар кĕрĕксĕр йолакан, сакăр сар хĕр пăхакан — инке арăмпа йолакан. Инке арăма тор пăхтăр (кортăр), осал та полин хĕр полтăр, пилĕк ан кĕпи тăхăнтăр. Разум. Кăçта карĕ çав тор çапашшĕ хĕрĕ. Ib. Ах, ко тор çапашшĕне, йытă çиешшĕ ачине. Сред. Юм. Тор çаптăр-а мана (ах, дери тя горой), пасăр хам кайса хонăччĕ, халь шырап-шырап, арран топрăм. Цив. Тур таташши! КС. Тур таташшĕ. Орау. Ах тур таташшĕ! мĕн хăтланса çӳрет мур! Патак илсен, юнтарттарăп эп сана. Шорк. Ай тор хоплашшĕ! чут манса каяттăм. || Икона. N. Ялавлă турсемпе пуп таврашĕсем (тухнă).
1. тур (17-мĕш ĕмĕрччен Европăри вăрмансенче пурăннă пысăк мăйракаллă хир вăкăрĕ; 2. Кавказри ту качака таки).
2. тур (зал йĕри-тавра пĕрре) вальс (ташласа тухни).
м. тур, ăстрăм, çаврăм; тур вальса пĕр çаврăм вальс; последний тур игры вăййăн юлашки турĕ.
м. зоол. тур (1. сĕм авал вилсе пĕтнĕ хир вăкăрĕ; 2. ту качаки).
тур — bos primigenius [сĕм авал вĕлерсе пĕтернĕ хир вăкăрĕ]
Çавăн пекех пăхăр:
тупчă тупчăк тупчăла тупшă « тур » тур çырлах тур çырни Тур ачи тур аша каçар тур калаш