Шырав: турчăка

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

кочерга
вăрăм турчăка — кочерга с длинной рукояткой (для русской печи)
турчăкапа кăвар — турт сгребать угли кочергой
Хана килсен, хуçа арăмĕ ялан турчăка тăрринче. — погов. Когда дома гости, хозяйка постоянно с кочергой.
Пĕччен утасси турчăкапа çухрăм виçессипе пĕрех. — погов. Одному быть в пути — что версту мерить кочергой.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(турζ’ы̆га), кочерга. Букв. Турчăка пур çинчен алла никам та вута чикмест, теççĕ. (Послов.). Орл. II, 248. Турчăка тăрĕнче тутли пур. (Кантăр вăрри). N. Ĕлĕк пĕри турчăка çине пуснă, тет те, турчăки çанкинчен çапнă, тет.— Çапах хăрамастăп, тесе каларĕ, тет, хăй.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

, диал. турчкасси «кочерга»; вуткасси то же; Замахш. кӧсӳ, кӧсеу, АФТ кӳсӓгӳ, кирг. кӧсӧӧ, казах., к. калп. кӧсеу, ног. коьсев, узб. косов, уйг. кӧсәй, туркм. кесеви, тат. кисәӳ, башк. тәртешкә, кисәӳ «кочерга»; азерб. кӧсӧв, тат. кисәу «головешка». Чув. касси, вероятно, родственно кӧсеу, кесеви и пр.; турчăка от глагола турт (см.) + касси (<кисәу и пр.) көсе «размешивать огонь».

Çавăн пекех пăхăр:

турхани варĕ турхантей турханти турхи « турчăка » турчĕ туршăн туршăн-хĕвелшĕн туршăнтай туршăнтан килешшĕ