Шырав: тӳн

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.

1.
опрокидываться, перевертываться
çуна тӳннĕ — сани опрокинулись
ура па тӳннĕ — телега перевернулась
тӳнсе кай — опрокинуться, перевернуться

2.
падать, валиться
карта тӳннĕ — ограда повалилась
Халăх пĕр харăс вĕрсен капан та тӳнет. — погов. Народ дунет — и стог повалится.

3.
полегать
ыраш тӳннĕ — рожь полегла

4. разг.
идти на боковую, ложиться спать
вăл тӳннĕ — он завалился спать

5. прост.
подыхать, околевать

◊
ăсран тӳн — рехнуться, тронуться умом

II.

1.
подражание гулкому стуку
шăннă çĕре лумпа тӳн! тутар — ударить ломом по мерзлой земле

2.
подражание звону в ушах

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(_тӳн’), опрокидываться, перевертываться. СПВВ. Х. Тӳнес, тӳнсе кайрĕ. N. Сол çинче вакон тӳнсе кайса. Ир. Сывл. 15. Тĕнче тӳнеччен эс те юратăн. || Свалиться, повалиться. Шел. II. 61. Çĕрсе, тӳнме патне çитнĕ пĕр пĕчĕк кĕлетре. СПВВ. Х. Çĕнĕ те çуна, йĕс ӳрече, хăш аяккине ларсан тӳнмĕ-ши? N. Хурăн тӳнсе кайсассăн (когда свалилась). Кан. Начар шăтнă калчасем тӳне-тӳне кайрĕç. || Лечь спать. Орау. Вуник сахат çитрĕ, тӳнес пуль ĕнт (спать лечь, уснуть мертвым сном). Ib. Тӳн, тӳн! Дрыхни! || Умереть. Орау. Тӳннĕ = вилнĕ. См. тĕнт.

подр. резонансу в полом пространстве. Т. II. Загадки. Тӳн-тӳн, ăçта тӳнлетни курăнмаст. (Сӳс тӳни). Сред. Юм. Пуçа хыттăн пĕрене çомне лектерсен тӳнн! тăвать. Пазух. Тӳн-тӳн параппан та, çак параппан мĕн калат: вуник туя кайрăм, тет те, вуник парне çакрăм, тет. Ярмушка-к. Çанта (на этом месте, тăвайкки хĕрĕнче) сиксессĕн, янтратьчĕ тӳн-тӳн-тӳн! анчах туса; çĕрĕ пĕтĕмпех навус пак кăпка вырăн (по преданию, здесь был подвал). См. МКП, 27.

Çавăн пекех пăхăр:

тӳмме йăли тӳмме йăлли ту тӳмме курăкĕ тӳммеле « тӳн » тӳн-тӳн мучилле тӳн-тӳнле тӳнини тӳнк тӳнкĕл