Шырав: хуйхăр

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
горевать, печалиться, скорбеть, предаваться горю, скорби
ан хуйхăр! — не горюй!
тупнă хуйхăрмалли! — нашел о чем печалиться!
хуйхăрса лар — предаваться горю
хуйхăрса çун — терзаться горем
Хуйхăрсан хал пĕтет. — погов. Горюешь — сил лишаешься.

2.
заботиться, беспокоиться, переживать за что-л.
саншăн хуйхăратăп — я переживаю за тебя
вăл нимшĕн те хуйхăрмасть — он ни о чем не беспокоится

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(хуjhы̆р), горевать, печалиться. Регули 55. Ут сотмаллишăн ан хуйхăр. N. Пирĕн питĕ хуйхăрса ыйăх та килми пулчĕ. А.-п. й. 103. Чухăн хуйхăрса килне таврăнчĕ те, хĕрне каласа пачĕ. Бедняк с горечью понес кудель домой и рассказал о своем горе дочери. || Тосковать. || Беспокоиться. Орау. Сăхман арки пĕр енчи усăкрах пулнă та, эпĕ уншăн хуйхăрмастăп. ЧС. Якуркка кăмака айĕнче пĕр хуйхăрмасăр выртать.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«горевать», «печалиться», «тосковать», «скорбеть», «грустить», «сокрушаться»; КБ, тефс. ХII-XIII вв. кадғур, Замахш., уйг. кайғур, узб. кайғир, кирг., казах., к. калп., ног., тат., башк. кайғыр, туркм. гайгылан «горевать», «печалиться», «скорбеть», «заботиться»; тур. кайгыр, кайыр «огорчаться», «печалиться»; «заботиться», «защищать», «покровительствовать». Образовано от хуйхă (см.).

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

пăшăрхан. Çырава пит нумай, пит ăста вĕреннĕ чăвашсем учитĕле е священнике, е урăх аслăрах вырăна кĕреççĕ, ăна эсир хăвăр та пĕлетĕр; анчах уншăн пирĕн хуйхăрас (пăшăрханас) пулмасть <…> [О грамотности 1897:8]; Пĕр-пĕр усал пулсан эсир пит хуйхăратăр (пăшăрханатăр) пулĕ, – ан хуйхăрăр: сирĕн хуйхăр Христос Элион тăвĕ çинче хуйхăрнинчен йывăрах пулас çук [Два 1898:10].

Çавăн пекех пăхăр:

хуйхă-суйхă хуйхă-уйхăсăр хуйхăллă хуйхăллăн « хуйхăр » хуйхăрăш хуйхăркала хуйхăрлан хуйхăрт хуйхăрттар