Шырав: ывăл

Шыракан сăмаха çырăр

Шырав вырăнĕ:

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
сын
мальчик
сыновний
амаçури ывăл — пасынок
аслă ывăл — старший сын
тăван ывăл — родной сын
усрав ывăл — приемный сын
ывăл ача — сын, мальчик
ывăлĕн ывăлĕ — (его, ее) внук
ывăлĕн хĕрĕ — (его, ее) внучка
ывăлтан тăван — внук, внучка (от сына)
ывăлĕ ашшĕне хывнă — сын пошел в отца
вĕсен ывăл çуралнă — у них родился мальчик
2. перен.
сын
халăхăн аслă ывăлĕ — великий сын (своего) народа
3.
с притяж. аффиксом 1 л.
употр. как обращение

сынок
ывăлăм, пулăш-ха мана  — сынок, помоги-ка мне
4. в составе словосочетаний
обозначает младших братьев мужа:
см. ывăлсем — (старший) деверь
чипер ывăл — второй (пригожий) деверь
вăталăх ывăл — средний, третий (средний) деверь
сарă ывăл — четвертый (русый) деверь
шур ывăл — пятый (белый, светлый) деверь
кĕçĕн ывăл — младший деверь

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(ывы̆л, в некот.. гов. ивы̆л), дитя мужеского пола. Сын. Изванк. Иногда ывăл, сохраняя свое значение, переводится по-русски словом брат. К.-Кушки. Сирĕн миçе ывăл? Сколько вас братьев? (т. е. сколько у ваших родителей сыновей?). См. хĕр. Хĕр пĕре çуралсан, ывăл иккĕ çуралтăр. (Из моленья). Кратк. расск. Çапла Адамя Ева икĕ ывăлтан пĕр ывăлсăрах тăрса юлнă. Н. Карм. Икĕ ывăлăм (два моих сына) çырăва вĕренеççĕ. Ракова. Ывăл хăрах куçлă, тарçă сĕм-суккăр. Сын, не заботится о олагосостоянии своего дома, а работник еще хуже. О заступлении, 10. Арăмĕ икĕ ывăл йĕкĕреш çуратса пани çинчен пĕлтерет. N. Вĕсенĕн кашнийĕн ачасем пулнă: ывăл та пулнă, хĕр те пулнă. Букв. 1904. Самук вăл пирĕн (в нашей семье) пĕртен-пĕр ывăлччĕ. (единственный сын). Сир. 102. Унăн çичĕ ывăл, виçĕ хĕр пулнă. Абыз. Манпа пĕр тăван виçĕ ывăл, три моих родных брата. Б. 13. Санран аслă ывăлсем е хĕрсем пур-и? (т.-е. братья и сестры). Юрк. Эпир иксĕмĕр, тата аттепе пĕр тăван ывăлĕ, пичче, (двоюродный брат, старше меня) çапла виççĕн чей ĕçме трахтире кайрăмăр. || Название младших братьев мужа, за неключением первого из них, которого сноха зовет «ывăлсем». Прочие называются: 1) чипер ивăл, 2) вăталăх ивăл, З) сарă ивăл, 4) хура ивăл (это название кажетея сомнительным, ибо «хура» имеет у чуваш не совсем хорошее значение), 5) шур ивăл, 6) кĕçĕн ивăл. Их жены назыв. кин. В Альш. первого из младш. деверьев сноха называет так же — ывăлсем; для прочих там имеются назв.: 1) вăталăх ывăл, 2) кĕçнивăл (= кĕçĕн ывăл), З) пĕчĕкçĕ ывăл. || Так же назв. других родственников мужа, моложе его возрастом; ири этом получаются, путем прибавления некоторых эпитетов, след. названия: чипер ывăл, сарă ывăл, шурă ывăл. Альш. [Одна женшина из Альш. утверждала, но не категорически, что назв. «шурă ывăл» нет; назв. же «хура ывăл» (см. выше) она признавала совсем ошибочным. Впрочем, разные говоры могут здесь и не сходиться]. Ст. Чек. Вăталăх ывăл, кĕçĕн ывăл (кĕçн-ывăл), пĕчĕкçĕ ывăл (пĕчĕк-çывăл). Ăратнерисене: сар ывăл — сарăрах пулсан, чипер ывăл — хурарах пусан, калаççĕ (название неродных братьев мужа). Буинск. Шурă ывăл, сарă ывăл. См. пултăр. || «Ывăлуна» вм. «ывăлна» употреблено в Кратк. расск., 9.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

ул

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[ivol]
filo, knabo
аслă ывăл — pli aĝa filo
тăван ывăл — propra filo
усрав ывăл — adoptita filo
ывăлĕ ашшĕне хывнă — la filo kopiis la patron
ывăлăм — mia filo
ывăл-хĕр — infanoj, gefiloj
ывăлла — adopti
ют ачана ывăлла — adopti fremdan infanon

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«сын»; др. тюрк., МК, уйг., азерб., тур., туркм. огул, полов. огул, овул, узб. уғил, хор., караим. увул, кирг., алт. В, ойр. уул, гаг., тув., хак. оол, казах., к. калп., ног., башк., тат. ул, якут. уол «сын». Об этимологии этого слова нет единогласия между учеными. У Ашмарина читаем: „Слово ывăл, по-видимому, получилось из первоначального *агул, от ак fluere, букв. effluxio, semen (О морфологич. катег. подражаний в чув. яз. Казань, 1928, стр. 71). У Бернштама: „Из примеров древнетюркского литературного и якут. языков следует, что термин огул обозначал первоначально потомство вообще с последующей дифференциацией на мужское и женское и еще более поздним уточнением огул — сын и кыз — дочь“ (Язык и мышление, т. IX, стр. 97). По мнению Бернштама, огул — слово сложное, состоит из ок «род» + кул «раб», следовательно, огул — «раб рода». Это отзвуки определенного вида рабства, генетически связанного с адаптацией, усыновлением, приемом в род. Проф. А. Н. Кононов тоже признает оғул сложным словом, но с иным значением элементов. др. тюрк. ӧг «мать». С потерей палатализации ок ~ ог имеет значение «род», «племя», а ул — уменьшительное значение, как и в слове син-ил «младшая сестра». Следовательно, огул означает «младшая (меньшая) мать» > «потомство». В языке рунич. памятников принадлежность потомства к определенному полу уточнялась при помощи специальных лексем: уры огул «сын», кыз огул «дочь». В дальнейшем слово оғул приобрело значение «сын». („К этимологии слова оғул «сын»“. Филология и история монгольских народов. Памяти акад. Б. Я. Владимирцова, М., 1958, стр. 175—176).

Çавăн пекех пăхăр:

щурка щучий ывăç ывăçла « ывăл » ывăл ача ывăл-çурри ывăл-пултăр ывăл-хĕр ывăл-хĕрлĕ

ывăл
Сăмаха тĕплĕ ăнлантарман
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Yoomoney: 41001106956150