Шырав: ӳт

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
тело
плоть уст.
ӳчĕ çук — очень худой, бесплотный
тачка ӳт — мягкие ткани, мякоть
ӳт кĕмест — он не поправляется
вăл ӳт çухатнă — он спал с тела, похудел
Ырхан ӳт хăй шӳрпинчен хăй вăтаннă, тет. — погов. Постное мясо устыдилось своего навара.

2.
труп, тело
вилĕ ӳт — труп
ӳтне кунта пытарнă — он погребен здесь

3.
кожа

кожаный
хĕрелсе кайнă ӳт — покрасневшая кожа
хĕрлĕ ӳтлисем — краснокожие
хура ӳтлисем — чернокожие, негры
хура ӳтли — ченокожий, негр
хура ӳтли — краснокожий
шурă ӳтлисем — белокожие, белые
ӳт илни — заживление раны
ӳт хывни — заживление раны

◊
ӳт илтерекен курăк — бот. 1) чистотел (трава) 2) алоэ
ӳте кĕр — церк. разговляться

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(ӳ_т, ӳт'), тело; плоть; мясо. N. Ӳт чĕлхен шăмми çук, тесе, чĕлхе, сăмахласан, тем те сăмахлать, тесе калассине калаççĕ. Шемшер. † Пăхма пĕлмен çавра куç икĕ куçĕ йĕп-йĕпе; калама пĕлмен ӳт чĕлхе икĕ пичĕ йĕп-йĕпе. Зап. ВНО. Ӳчĕ тулта, кĕпи шалта. (Свеча) Тело снаружи, рубаха внутри. Т. М. Матв. Ырхан ӳт (аш) хăй шӳрпинчен хăй вăтаннă, тет. (Послов.). Гаворят, что нежирное мясо устыдилось своего навара. Сборн. по медиц. Çав эмеле докторсем чирленĕ çыннăн ӳтне йĕр туса ӳчĕ ăшне сирпĕтсе куртеççĕ. Доктора это лекарство впрыскивают, сделав нарез на теле. Посл. 164,18. Вăл чиркӳ ӳчин пуçĕ. Сред. Юм. Ӳт кĕмес (или: ӳт хошмас). Не тучнеет, не поправляется телом. N. Эсир мана мĕшĕн вăрçатăр, эпĕ сирĕн ӳтĕрсене сĕветĕп! || Труп. Чуратч. Вăл вара, çанта кайса кĕрсе, шăлнĕ ӳтне исе тавăрăнса, тирпейлесе пытарчĕ, тет.

(ӳт'), м. б. измененное йӳн; встречается в выражениях: ӳт кур.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

тән, җисем

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

1. «тело»; 2. уст. «мясо»; тефс. XII-XIII вв. ӓт «мясо»; «тело»; якут. эт «тело»; уйг., азерб. әт, алт. В эт, хак. ит «тело»; «мясо»; тув. эьт-бот «тело»; эьт «мясо»; кирг., казах., к. калп., ног., кумык., туркм., тур., тат. эт, тат., башк. ит «мясо». В настоящее время в чув. яз. ӳт употребляется исключительно в значении «тело», а в прошлом оно обозначало и «мясо», что видно из сохранившихся устойчивых речений: ӳте кĕр «разговляться» (на мясо); ырхан ӳт хăй шӳрпинчен хăй вăтаннă, тет «нежирное мясо, говорят, само устыдилось своего навара»; а также в диал.: ӳт шӳрпи «мясной суп»; ср. тур. эт курти «черви (в теле)» (Будагов I, 177).

Çавăн пекех пăхăр:

ӳссĕри-каккăри ӳссе çитĕн ӳстер ӳстерттер « ӳт » ӳт çи ӳт çини ӳт вутти ӳт илен ӳт илнĕ корăк