Шырав: çăвар - Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
рот
уста уст.

ротовой
çăвар ăшĕ — анат. ротовая полость
çăвар ăшчикки — ротовая полость
çăвар маччи — небо
çăварĕ хăлха таран — рот до ушей

çăвар кар —
1) разевать рот
çăвар карса итле — слушать с разинутым ртом
2) громко говорить, горланить, орать
3) разбалтывать, разглашать, проговариваться

çăвар уç —
1) раскрывать рот
2) перен. сказать, молвить
çăвар та уçтармасть — он не дает и слова вымолвить

çăвар хуп —
1) закрыть рот
2) перен. замолчать
хуп çăварна! — закрой рот!, заткнись!

çăвар типсе ларчĕ — во рту пересохло
çăвар тулли çи — набить полон рот
Унпа калаçса çăвар тутине те ямастăп. — погов. С ним говорить — только вкус во рту портить
çăварĕнчен ӳпки курăнать — ирон. изо рта видны легкие (об отощавшем, изголодавшемся человеке)
çăварти татăка кăларса ил — вырвать кусок изо рта
Çăвартан тухсан хапхаран тухать. — посл. Что вырвалось из уст, то вылетит за ворота. (соотв. Слово— не воробей, вылетит — не поймаешь).

2.
пасть (зверя, рыбы)
йытă çăварĕ — пасть собаки
Шăлĕ пур, çăварĕ çук. (Пăчкă). — загадка Зубы есть, а пасти нет. (Пила).

3.
отверстие, устье
горловина
кăмака çăварĕ — устье печи
вулкан çăварĕ — горловина вулкана, кратер

4.
дуло, жерло
пăшал çăварĕ — дуло ружья
тупă çăварĕ — жерло пушки

5.
глоток
кусок (на один укус)
пĕр-икĕ çăвар шыв ĕç — выпить глотка два воды

6. перен. разг.
едок, рот
çăвар нумай, тăрантаракан çук — едоков много, а кормильцев нет

◊
карма çăвар — горлопан, горлан, крикун
пĕр çăвартан сур — быть единодушным (букв. плевать одним ртом)
вĕсем пĕр çăварлă — они заодно
çăвар тулли калаç — выражаться, говорить грубо, непристойно

Çавăн пекех пăхăр:

Çăвал-уй Çăвал-уй çырми çăвалла çăван « çăвар » çăвар ăшĕ çăвар вылят çăвар кар çăвар маччи çăвар тулли