Шырав: çум - Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.
сорняк, сорное растение
çум çумла — полоть, пропалывать, вести прополку
калчана çум пуснă — всходы покрыты сорняками
◊ çум уйăхĕ — уст. июнь (букв. месяц прополки сорняков)

II.

1.
место, находящееся около, рядом с кем-чем-л.

соседний, находящийся около, рядом с кем-чем-л.
хула çумĕ — место рядом с городом, пригород
çум пахча — приусадебный участок

2. в роли служ. имени
при обозначении соседства, близости:

çума, çумна, çумне — к; рядом, с
ун çумне лар — садись рядом с ним
мĕн çыпăçрĕ вăл сан çумна? — что он привязался к тебе?
манран савни сивĕнсен, çума лартмастăп эп ăна — фольк. коли милый остынет ко мне, я не посажу его рядом с собой

çумпа, çумĕпе — мимо, около, вдоль
ял çумĕпе шыв юхса иртет — рядом с деревней протекает речка

çумра, çумăнта, çумĕнче — при, рядом, возле, подле, у

çумрах —
1) рядышком, совсем рядом
çумрах вăрман — совсем рядом лес
2) при себе, с собой
манăн хутсем çумрах — у меня документы при себе

стена çумĕнче —
1) у стены
стена çумĕнче тăр — стоять у стены
2) на стене
расписани стена çумĕнче — расписание висит на стене
шкул çумĕнчи пахчи — пришкольный участок

çумран, çумĕнчен —
1) мимо, вдоль
машина пирĕн çумран иртсе кайрĕ — машина прошла мимо нас
2) от, с
хăп ман çумран! — отвяжись от меня!

◊
хĕр çумĕсем — девушки-подружки невесты (в свадебном обряде)
çум çыхăнăвĕ — грам. примыкание
çума хуш — приревновать к кому-л.

Çавăн пекех пăхăр:

çулчă праçник çулчăллă çулччен çуль « çум » çум çави çум курăкĕ çум-çакки çум-кусан çум-уйăх