Шырав: аслати - Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(аслад’и), i. q. маçак, мой дед (отец моего отца). В прочих лицах: (санăн, сирĕн) аслаçу (аслаЗу), (унăн, вăлсен) аслашшĕ. Чертаг., Торхапы (около с Туван Курм. у.); Мыслец (ubi scr. est аслă ати). Юç. такăнт. 5З. Аран ахлатакан аслатия кăмака çине йăтса хутăмăр. Алик. Пирĕн аслатисам. Ой-к. Аслати çатмине çавăрса çапимĕн. (Йĕтем). Дедушкину сковороду не перевернешь и не бросишь. (Загадка; ток). || Tonitruum deus, бог-грома (асла_би, аслад’и). В этом зн. употребляется почти повсеместно, тогда как в первоначальном — лишь местами. Ст. Чек., Нюш-к., К.-Кушки, Бюрг. и мн. др. Аслати авăтать (авăтат). Гремит гром. Нюш-к. Аслати авăтнă чухне хура тумпа пулсан, аçа çапать, теççĕ. Говорят, что если во время грома будешь одет в черное, то тебя поразит громом. Ib. Аслати те йăвашланчĕ ĕнтĕ, ĕлĕк пĕтĕм çĕр чĕтретчĕ, чӳречесем чанкăртатса-çиç тăратьчĕç. Халĕ çиçĕм те питĕ сайра çиçет. Ĕлĕк хальхи йышши-çиç марччĕ. Уж и гром то притих, а прежде бывало вся земля дрожит, окна так и звенят. Теперь и молния совсем редко бывает. Прежде не так было, как нынче. Шурăм-п., № 27. Çур-кунне аслати сассине чăн малтан илтсен, чăвашсем, пиçиххисене салтса, силленеççĕ: чир-чĕр вĕçсе кайтăр! теççĕ. Услышав первый весенний гром, чуваши распоясываются, встряхиваются и говорят: «Пусть слетит с меня всякая болезнь!» Ч.С. Çумăр пит хăрушă аслати авăтса, çиçĕм çиççе пирĕн çинелле киле пуçларĕ. На нас стал надвигаться дождь с страшным громом и молниею, т. е. гроза. Собр. † Аслă Пăла çийĕнче аслати вылят, тиеççĕ; Кĕçĕн Пăла çийĕнче çиçĕм вылят, тиеççĕ. Говорят, над Большою Булою (река) гром играет, а над Малою Булою молния играет. Ст. Чек. Аслати туррăн, киремет(е) чăваш-кăна тунă. — Аслати турă сывлăшĕ. Турă пĕлĕтне уçса вут кăтартат, хăй хăватне çынна кăтартасшăн. Хăйĕн сывлăшĕпе аслап авăтат, хăй сывлăшне (хăй пуррине) пĕлтерме. КС. Аслати тăр-тăр-тăр (тŏр-дŏр-дŏр)! тутарать (так, что изба трясетея). Ib. Аслати халтăртатать. Ib. Аслати хӳлтĕртетет. Ib. Аслати шалтăртатать. Череп. Аслати калтăртатат. См. Золотн. 199. || De minis. Угроза. СТИК. Паян аслати кĕмсĕртетсе илчĕ-ха, çавăнпа шăпах; атту пусан çĕр çĕмĕреççĕ. Нынче на них угроза была, поэтому они и притихли; а то просто на головах ходят («землю рушат»). Так говорят тогда, когда старший в семье проберет маленьких шалунов. Череп. Аслати кĕмсĕртетсе илчĕ (так говорят, если старший задаст проборку, или если случится шумная ссора).

Çавăн пекех пăхăр:

аслапай сарри аслапай яркăчи аслапи аслат « аслати » Аслати çырми аслати кĕперри аслати турри аслати тухнă аслă ырă аслати-амăшĕ