Шырав: сăр - Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(сы̆р, сôр), подр. жужжанию. || Подр. дребезжанню. СТИК. Çурăк чан сăрр, сăрр! тăват. || Подр. дрожанию. Чăв. к. Сăрлă юпа сăр-сăр чĕтрерĕ. Нюш-к. Чĕре сăрр! туса карĕ. Сердце задрожало при испуге.

(сы̆р), тайна (араб). Сарат. Сăрне памасть (или: пĕлĕртмест). „Фасон держит, т. е. старается не ударить в грязь лицом (напр., в отношении домашнего обихода, костюма и пр.). Ib. Вăл сăр илчĕ ĕнтĕ. Она уже взяла волю. Юрк. Атьăр каяр, хĕрсем шырар. Хĕрне пăхсан, сăрне пăх! || Обыкновение? Кан. Хама пăхăнакансене кăшкăрса хăратма сăр илнĕ эпĕ.

(сы̆р, сŏр), краска. См. сăрă. Пшкрт. Сăрпа сăрла. Янбулат. † Поли-польми хĕрĕсем, çона çомне ан çыпçăр (= çыпăçăр), çона сăрне яратăр. N. † Хусан арчи сăрлă арча, илсе сăрне ямарăм. N. Икĕ сăр панки илтĕм. || Цвет. Собр. Хĕлле те, çула та пĕр сăр. (Хырпа чăрăш). || Резьба.

трутень. См. сăрă.

неизв. сл. Встреч. в удвоении:

(сы̆р, сŏр), назв. р., Сура. В. Олг. Персирл. Сăра пол тытма карĕç. Ib. Эпир Сăрта (Вылта, Вылра) шыва кĕтĕмĕр. Ib. Эпир Сăрта полă тытрăмăр. Ямаш. Сăр (сы̆р) çинче проххот çӳрет. N. Сăр леш енĕ, Засурье. Ib. Сăртан кунталла, хĕвел тухăçнелле, Атăл таранах чăвашсем пурăннă. См. сăрă.

(сы̆р), окружать, облеплять. См. сыр. N. Финик йывăççи турачĕсем пек сăрса (= сырса) тăнă ăна. N. Унта кайнă чухне те ăна халăх пĕтĕмпе сăрса илчĕ. Ст. Чек. Эсĕр мĕн мана сăрса илтĕр. Кĕвĕсем. Чĕпсене çиме патăм та, ват чăхăсем сăрса илчĕç. Ст. Чек. Хуртсем сăрса илчĕç (окружили). Ib. Çăккăр татăкне таракансем сăрса илнĕ. Шăна чир. сăр. 8. Лаша тислĕкĕ çинчен вĕçсе килсе, тӳрех апат çине ларса сăрса илеççĕ. ЧП. Хурамалăхра хурт сăрат. N. Вĕсене икĕшне те хурт сăрса илет. Изамб. Т. Хурт, уйăрсан, пĕр-пĕр тĕле сăрат. Сред. Юм. Пирĕн çĕмĕрте (черемуху) хôрт пырса сăрнă. Ib. Йĕри-тавра сăрса илнĕ. || Приставать. Сред. Юм. Сăрă сăрса илнĕ. Пристала краска. N. Çутă ылттăна пылчăк сăрса илсен те сиен тумасть. || Покрывать. АПП. † Ахахсем хĕрлĕ, мерченĕ чăпар, шурă пурçăн пир кирлĕ сăрмашкăн. Ст. Чек. Сăрнă кĕрĕк или тăлапа сăрнă кĕрĕк, крытая шуба. N. Пирпе сăрса ярăр. Пошлите, завернув в холст. Çутт. 75. Тăлăп хыççăн ман валли кĕрĕк сăрса парас, теççĕ. || Обкладывать. || Нашивать украшение. Пухтел. || Окаймить. АПП. † Мăйăх-сухал сăрсассăн, хĕр тăшманĕ эп пултăм. Баран. 74. Салтакĕ çап-çамрăк пулнă, мăйăх та сăрман хăйне; вăл йăвашшăн пăхса тăнă. ЧП. Каччăсене хĕрсем саваççĕ, тапса мăйăх-сухал сăрнă чух (вар. сарă мăйăх сăрса тухнă чух). || Истратить. Изамб. Т. Эпĕ çирĕм тенкĕн пуçне сăртăм. Я истратил (букв.— кончил голову) 20 рублей.

то же, что сур, ломить, болеть. Яргуньк. Чăмăртак пак чунăм пур, чулпа персен вилес çук, виличчен сăрма пăрахас çук. (Ĕçкĕ юрри. Не загадка?).

Çавăн пекех пăхăр:

сăптăрăн сăптăрка сăптăрттар сăпуска « сăр » сăр мăнастырă сăр сарла Сăр-вăрман Сăр-ел Сăр-ерçи