Шырав: тӳре - Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

дат.-вин. пад. от тӳр. Отсюда: тӳре кил.

бугор.

первоначально — предмет посвящения, потом — назв. духа. Юрк. Пĕр лаçăра шурă сурпан çакăнса тăрат. Унта укçа хутаççи çакнă, çавна тӳре теççĕ. Çав тӳре хутаççине пĕр чӳк хыçĕнчен килĕшпе выльăх-чĕрлĕхшĕн: сывлăх пар, тесе, укçа хумасан, тытат, теççĕ. Кĕсен-çăпан, юханлă чир çулăхат, теççĕ. Çавăнпала ăна кĕркунне, кĕрхи сăра иртсессĕн, пĕр çур яла яхăн пулĕ, укçа пырса хураççĕ. Ĕлĕк вăл хутаçра укçа пулсассăн, вĕсем ăна пĕтĕм ăратнипе пĕр çĕре пуçтарăнса çав укçапа пыл илсе йӳçĕтсе, çавна аçăнса темĕн чухлĕ юсман, вĕт йăвача пĕçерсе, каçхĕне çавна асăнса, чӳк туса çĕрле çĕр хута ĕçнĕ, теççĕ. Халĕ ĕнтĕ эпĕ астăвасса вăл хутаççа укçа нихăçан та тулман. Кам унтан хăраманни, çын курман чухне кĕрсе, эрех ĕçме илсе тухаççĕ, е ачасем выляма илсе каяççĕ. Пирĕн асатте, çунсан та, çав тӳрене пăрахман. Унăн укçисене йĕре-йĕре пухса каллех пĕр кĕлете хунă. Çавăн чухне вĕсем шухăшланă: салтакран çав тӳре çавăрса килчĕ, халĕ те çурт тума пулăшĕ, тенĕ. Çавăнпала ăна ун чухне вĕсем пĕтĕм ăратнипеле пуçтарса пĕр аван, икĕ хутлă (алçилĕ) кĕлет туса, çав кĕлете сурпанпа укçа хутаççине çакса хунă. Çав хутаççа укçине хунă. Пурăнсан-пурăнсан, импичче салтакран килсен, пирĕн аттесем вăл кĕлетрен сурпанпа укçа хутаççине урăх начар çăнăх лаççине çакса хунă. Халь те çав лаçра çакăнса тăрат.

(_тӳ_рэ), судья; чиновник. П. Федотов. Элек паракан тӳрене юранă, тӳрĕ калакан тăванне юрайман, теççĕ. (Послов.). Юрк. Малашне эпĕ Пăвара тӳре пулса пурăнăп. Шалунни уйăхне 100 тенкĕ. Ст. Дув. † Аттем пĕччен пулсан та, карĕ-ларчĕ тӳрене. N. † Эпĕр иккĕн, тăван, пурăннине çичĕ çул ларнă тӳре çитес çук. Н. Тим. † Чĕмпĕр тӳри витĕр çыру килет, пирĕн куç-çулçене çав тăкат. N. † Инçе çула ан яр ачăна, хулари тӳресем куç хывĕç. N. Тӳре-аслăрах олпут. N. Тӳре эс! Барин (ленивец). ЧП. Пурте хамăр хура халăх тӳре. Юрк. † Çакă самана пăлханнă чух лартаççĕ тӳресене вырăна (о прежней солдатчине?). Собр. † Кĕрекере ларан стариксем Хусан тӳри пекех курăнат (кажутся). || Помощник старшины. Сред. Юм. Тӳре, помощник старшины.

Çавăн пекех пăхăр:

тӳрĕпе тӳрĕрен тӳрĕрен тӳрĕ тӳрĕшĕ « тӳре » тӳре кил тӳре кӳр тӳре хосахĕ Тӳре-папай тӳре-шара